Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσοι λαμβάνουν χρηματοδότηση από την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) καταγράφονται σε δημόσια διαθέσιμους καταλόγους. Ο σκοπός είναι η ενίσχυση της διαφάνειας και της εμπιστοσύνης προς τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά μέτρα.
Παρ’ όλα αυτά, επιδιώκεται η ισορροπία ανάμεσα στο δικαίωμα των πολιτών να γνωρίζουν πού διοχετεύονται τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο δικαίωμα των ατόμων στην προστασία των προσωπικών τους δεδομένων. Γι’ αυτό, τα στοιχεία που δημοσιεύονται είναι περιορισμένα ως προς το εύρος και τη χρονική διαθεσιμότητα. Οι εθνικές αρχές είναι υπεύθυνες για την ακρίβεια και την πληρότητα των δημοσιευμένων πληροφοριών.
Στην Ελλάδα, ο ΟΠΕΚΕΠΕ δημοσιεύει κάθε έτος τα στοιχεία των φυσικών και νομικών προσώπων που έλαβαν ενισχύσεις από τα αγροτικά ταμεία. Δεν πρόκειται μόνο για αγρότες, αλλά και για δικαιούχους που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η μεταποίηση αγροτικών προϊόντων και ο αγροτουρισμός. Η πλατφόρμα του ΟΠΕΚΕΠΕ επιτρέπει στον κάθε ενδιαφερόμενο να αναζητήσει στοιχεία με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, όπως το ποσό ενίσχυσης (π.χ. από 20.000 έως 40.000 ευρώ), τη γεωγραφική περιοχή, ή και το όνομα δικαιούχου.
Οι δικαιούχοι ξεπερνούν τους 600.000 και περιλαμβάνουν ιδιώτες και εταιρείες. Οι ενισχύσεις διακρίνονται ανά πηγή και τύπο: βασική ενίσχυση, οικολογικά σχήματα, στήριξη του αμπελοοινικού τομέα, ενισχύσεις βάμβακος κ.ά., με κύρια πηγή το Ευρωπαϊκό Ταμείο Εγγυήσεων. Αξιοσημείωτο είναι ότι η ιστοσελίδα είχε τεθεί εκτός λειτουργίας από τις 4 Ιουλίου έως και το πρωί της Κυριακής. Την προηγούμενη εβδομάδα περιλάμβανε τα έτη 2022 και 2023, ενώ αργότερα προστέθηκε το 2024 και αφαιρέθηκε το 2022. Η διακύμανση αυτή δείχνει ότι οι αναρτήσεις υπόκεινται σε αλλαγές, πιθανόν για τεχνικούς ή νομικούς λόγους.
Η σελίδα που έχει τα ονόματα για δύο έτη με βάση υποχρέωση έναντι της ΕΕ είναι διαθέσιμη, εδώ.
Τι αποκαλύπτουν τα δεδομένα;
Η ανάλυση των στοιχείων αποκαλύπτει ενδιαφέροντα ευρήματα. Για παράδειγμα, σε έναν νομό παρατηρείται αυξημένος αριθμός ενισχύσεων για βιολογικές καλλιέργειες, ενώ σε γειτονικό νομό, η ίδια πρακτική είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Αυτό προβληματίζει, ιδίως όταν ο καταναλωτής πληρώνει περισσότερο για ένα προϊόν που θεωρεί βιολογικό. Το ίδιο ισχύει και για τις ενισχύσεις που αφορούν τις οικολογικές δράσεις («οικολογικά σχήματα»).
Σε ορισμένες περιοχές, οι ενισχύσεις αυτές σχεδόν ισοδυναμούν με τη βασική ενίσχυση, ενώ σε γειτονικούς δήμους επικρατούν διαφορετικές πρακτικές — π.χ. έμφαση στις «συνδεδεμένες ενισχύσεις». Αυτές οι διαφορές εν μέρει είναι αναμενόμενες, καθώς η κάθε περιοχή έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά, ωστόσο καλό θα ήταν να αιτιολογούνται για λόγους διαφάνειας και αξιοπιστίας.
Η σκιά της αμφισβήτησης
Ένα σοβαρό ζήτημα που ανακύπτει είναι η απώλεια εμπιστοσύνης προς τον ΟΠΕΚΕΠΕ και, κατ’ επέκταση, στην ίδια την ΕΕ. Αυτή η δυσπιστία μπορεί να επεκταθεί και στις αγορές αγροτικών προϊόντων. Πολλοί παραγωγοί ανησυχούν μήπως οι ενισχύσεις που δηλώνονται στο σύστημα δεν αντιστοιχούν στην πραγματική κατάσταση. Κάποιοι, μάλιστα, εξετάζουν το ενδεχόμενο να επισκεφθούν τα ΚΥΔ όπου υπέβαλαν αίτηση, για να βεβαιωθούν ότι όλα έχουν καταχωρηθεί σωστά.
