Ανήκει στα πιο αγαπημένα και πολυχρησιμοποιημένα υλικά της ελληνικής κουζίνας, ωστόσο η «ντομάτα», ο πυλώνας της χωριάτικης σαλάτας και αμέτρητων συνταγών, δεν έχει καμία ελληνική ρίζα. Η ιστορία της ξεκινά πολύ μακριά από τη Μεσόγειο και καταλήγει στο πιάτο μας έπειτα από ένα εντυπωσιακό πολιτισμικό ταξίδι.
Η ντομάτα, γνωστή επιστημονικά ως Solanum lycopersicum, προέρχεται από την Κεντρική και Νότια Αμερική, όπου καλλιεργούνταν από τους προκολομβιακούς λαούς. Οι πρώτοι Ευρωπαίοι εξερευνητές, φτάνοντας στον Νέο Κόσμο, γνώρισαν το φυτό και το μετέφεραν αργότερα στην Ευρώπη, όπου αρχικά αντιμετωπίστηκε με καχυποψία.
Στις πρώτες ελληνικές αναφορές συναντάται ακόμη και με πιο «ποιητικές» ονομασίες, όπως «ερωτόμηλο», δείχνοντας τη γοητεία και την απορία που προκαλούσε στους Ευρωπαίους το παράξενο νέο φρούτο.
Η ονομασία της, όμως, έχει εξίσου ενδιαφέρουσα διαδρομή. Προέρχεται από την αζτεκική λέξη tómatl, που περιέγραφε τον καρπό με την χαρακτηριστική σάρκα και την έντονη γεύση. Από τα ισπανικά πέρασε σχεδόν αυτούσια στις ευρωπαϊκές γλώσσες και, τελικά, στην ελληνική ως «τομάτα», με την παραλλαγή «ντομάτα» να επικρατεί στον καθημερινό λόγο.
Ενώ χρειάστηκαν αιώνες για να καθιερωθεί στην ευρωπαϊκή κουζίνα, σήμερα η ντομάτα αποτελεί βασικό στοιχείο της μεσογειακής διατροφής. Η μεγάλη της διαδρομή από τα χωράφια των Αζτέκων μέχρι τα ελληνικά τραπέζια υπενθυμίζει πως πολλά από όσα θεωρούμε δεδομένα στην κουζίνα μας είναι προϊόντα ιστορικών ανταλλαγών και παγκόσμιων μετακινήσεων.
