Παράνομη και καταχρηστική κρίθηκε πριν από λίγες ημέρες ακόμα μία απεργία του εκπαιδευτικού κλάδου μετά από κατεπείγουσα προσφυγή της υπουργού Παιδείας ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών
Δεν είναι η πρώτη φορά που η κ. Κεραμέως προσφεύγει στη δικαιοσύνη για να πατάξει τις απεργίες των εκπαιδευτικών και ούτε φυσικά είναι η μοναδική υπουργός. Τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότεροι εργοδοτικοί φορείς προσφεύγουν στη δικαιοσύνη για να καταστείλουν τις απεργίες των υφιστάμενων τους.
Στην πλειοψηφία των τελικών αποφάσεων είναι γνωστό ότι οι περισσότερες κρίνονται ως «παράνομες και καταχρηστικές».
Είναι λογικό λοιπόν να απορούμε για το αν πλέον υπάρχουν «νόμιμες» απεργίες και για το τι τελικά είναι αυτό που κρίνει μια απεργία παράνομη και καταχρηστική.
Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Ο Νόμος Χατζηδάκη
Ο «πολυσυζητημένος» και γνωστός σε όλους Νόμος Χατζηδάκη (Ν. 4808/2021), που ψηφίστηκε στις 19 Ιουνίου 2021, έφερε μεγάλες αλλαγές στην κήρυξη μίας απεργίας και ήταν αυτός που ουσιαστικά «άνοιξε τον δρόμο» για να μπορεί όλο και πιο εύκολα μία απεργία να χαρακτηρίζεται ως παράνομη και καταχρηστική.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Νόμο Χατζηδάκη, η συνδικαλιστική οργάνωση που κηρύσσει απεργία υποχρεούται να προστατεύει το δικαίωμα των εργαζομένων, οι οποίοι δεν συμμετέχουν στην απεργία, ώστε να προσέρχονται και να αποχωρούν ελεύθερα και ανεμπόδιστα από την εργασία τους χωρίς εμπόδιο και ιδίως χωρίς την άσκηση σωματικής ή ψυχολογικής βίας. Σε περίπτωση παραβίασης αυτής της υποχρέωσης η απεργία μπορεί να διακοπεί με απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου.
Ακόμα, σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα και κοινής ωφελείας δεν επιτρέπεται η κήρυξη απεργίας χωρίς να έχει προηγουμένως καθοριστεί προσωπικό ασφαλείας και, όπου απαιτείται, προσωπικό ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας. Ειδικά για τις επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, των οποίων η λειτουργία έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου, πέραν του προσωπικού ασφαλείας, πρέπει να διατίθεται και προσωπικό για την αντιμετώπιση των στοιχειωδών αναγκών του κοινωνικού συνόλου.
Επίσης, παραμένει η υποχρέωση ειδοποίησης του εργοδότη για απεργίες και στάσεις εργασίας τουλάχιστον 24 ώρες πριν από την πραγματοποίησή τους (4 ημέρες για τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας). Με τον νέο νόμο ορίζεται ότι η προειδοποίηση γίνεται πλέον μόνο εγγράφως και επιδίδεται στον εργοδότη με δικαστικό επιμελητή.
Να σημειώσουμε εδώ ότι το δικαίωμα για την κήρυξη απεργίας ασκείται αποκλειστικά και μόνο από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων, που έχουν συσταθεί και λειτουργούν νόμιμα, με απόφαση του αρμοδίου οργάνου τους. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει σωματείο, η απεργία κηρύσσεται από το πιο αντιπροσωπευτικό Εργατικό Κέντρο της περιοχής ή την Ομοσπονδία.
Τέλος, αν η απεργία που κήρυξε η πρωτοβάθμια οργάνωση έχει κριθεί παράνομη, δεν επιτρέπεται η επαναπροκήρυξη της, κατά του ίδιου εργοδότη και την ίδια ημερομηνία, από δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση.
Τι σημαίνει παράνομη και καταχρηστική
Παράνομη είναι η απεργία
- όταν δεν έχει κηρυχθεί από το αρμόδιο συνδικαλιστικό όργανο των εργαζομένων
- όταν έχει άλλους στόχους από τη διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών και εργασιακών συμφερόντων των εργαζομένων και
- όταν τα δύο μέρη βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις μέσω διαιτησίας.
Γενικά δηλαδή παράνομη θα είναι η απεργία όταν δεν τηρούνται οι νόμιμες διαδικασίες για τη λήψη απόφασης της απεργίας.
Μια απεργία μπορεί να χαρακτηριστεί, ως καταχρηστική, και στην περίπτωση που τα αιτήματα των εργαζομένων έχουν μικρότερη χρηματική αξία από τη ζημιά που θα υποστεί η εθνική οικονομία από την απεργία τους. Στη δικαστική όμως πρακτική η ερμηνεία αυτή συνήθως αμφισβητείται.
Εκτός αυτού, καταχρηστική είναι η απεργία όταν διεκδικεί αιτήματα, η ρύθμιση των οποίων ανήκει στο διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη, το οποίο του παρέχει την εξουσία να αποφασίζει για την οργανική της δομή και διάρθρωση, να συνιστά τμήματα ή εκμεταλλεύσεις και να καταργεί, να μεταφέρει την επιχείρηση ή τμήμα σε άλλο τόπο και να επιλέγει τα μέσα για την επιδίωξη του οικονομικού σκοπού.
Τι λέει το Σύνταγμα
Από το Σύνταγμα και συγκεκριμένα από τη διάταξη του άρθρου 23 παρ. 2 του Συντάγματος, με την οποία ορίζεται ότι «η απεργία αποτελεί δικαίωμα και ασκείται από τις νόμιμα συστημένες συνδικαλιστικές οργανώσεις για τη διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών και εργασιακών γενικά συμφερόντων των εργαζομένων», προκύπτει ότι η απεργία περιλαμβάνεται στα ατομικά δικαιώματα που προβλέπονται από το Σύνταγμα και ειδικότερα εντάσσεται στα συναφή με τη συνδικαλιστική ελευθερία δικαιώματα που οφείλει να προστατεύει το Κράτος.
Παράλληλα, από τη διάταξη του άρθρου 25 παρ. 3 του Συντάγματος, με την οποία ορίζεται ότι η «καταχρηστική άσκηση δικαιώματος δεν επιτρέπεται», απαγορεύεται η καταχρηστική άσκηση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Το Σύνταγμα όμως, δεν εξηγεί πότε η άσκηση ενός ατομικού ή κοινωνικού δικαιώματος είναι καταχρηστική. Εξάλλου ο ν. 330, μόνο ενδεικτικά αναφέρει δυο περιπτώσεις καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος της απεργίας. Συγκεκριμένα, το άρθρο 33 παρ. 2 ν. 330, ορίζει πως είναι καταχρηστική η άσκηση του δικαιώματος της απεργίας α) όταν αυτή γίνεται χωρίς προηγούμενη προειδοποίηση του εργοδότη ή του επαγγελματικού του σωματείου προς άμεση διεξαγωγή διαπραγματεύσεων ή β) όταν στην προσφορά αυτών για έναρξη διαπραγματεύσεων, οι εργαζόμενοι αρνούνται.
Τι ισχύει τελικά
Αξίζει να σημειωθεί τα δικαστήρια χαρακτηρίζουν μια απεργία καταχρηστική και παράνομη, όταν δε δίνει περιθώριο στους εργοδότες να συνεχίσουν χωρίς διακοπή την κερδοσκοπική τους δραστηριότητα. Κρίνει δηλαδή με βάση τη ζημιά και όχι με βάση το περιεχόμενο της απεργίας.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η πλειοψηφία των απεργιών σήμερα κρίνεται ως παράνομη η και καταχρηστική, δημιουργώντας ακόμα μία τεράστια εργασιακή ανασφάλεια στους εργαζόμενους που βλέπουν ότι συγκρίνονται τα δικαιώματα τους με το κέρδος του εργοδότη.
Δεδομένων των παραπάνω, είναι λογικό να αναμένουμε ότι από δω και στο εξής θα είναι ολοένα και πιο συχνό φαινόμενο οι απεργίες των εργαζομένων να κρίνονται ως «παράνομες και καταχρηστικές».
