Δύο στις δέκα αξονικές τομογραφίες που γίνονται στη χώρα μας, είτε σε νοσοκομεία είτε σε ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα, φαίνεται πως είναι περιττές, σύμφωνα με ευρωπαϊκή μελέτη στην οποία συμμετείχε και η Ελλάδα.
Ειδικότερα, το 15,6% των αξονικών χαρακτηρίζονται ακατάλληλες, καθώς διενεργούνται σε ασθενείς που είτε δεν τις χρειάζονται είτε έπρεπε να έχουν υποβληθεί σε άλλη εξέταση.
Αν συνυπολογιστεί και ένα επιπλέον ποσοστό 26,5% εξετάσεων που θεωρούνται ενδεχομένως περιττές, προκύπτει ότι τέσσερις στις δέκα αξονικές δεν έχουν επαρκή ιατρική τεκμηρίωση. Γι’ αυτόν τον λόγο, η Ελληνική Ακτινολογική Εταιρεία (ΕΑΕ) ξεκινά ενημερωτική εκστρατεία.
Τα παραπάνω δεδομένα προέρχονται από πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό European Radiology και έγινε σε 125 ιατρικά κέντρα από επτά χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Η Ελλάδα στη χειρότερη θέση όσον αφορά τις ακατάλληλες αξονικές
Η χώρα μας βρέθηκε στη χειρότερη θέση, με το υψηλότερο ποσοστό ακατάλληλων αξονικών (15,6%), σύμφωνα με την ΕΑΕ.
Στο πλαίσιο αυτό, η HERCA (Heads of the European Radiological Protection Competent Authorities) προχωρά σε πανευρωπαϊκή καμπάνια ενημέρωσης, με σύνθημα: «Επιλέγω την κατάλληλη απεικονιστική εξέταση για τον ασθενή μου!».
Η καμπάνια υλοποιείται σε 21 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα. Στόχος είναι να ευαισθητοποιηθούν τόσο οι επαγγελματίες υγείας όσο και το ευρύ κοινό για την ορθή και τεκμηριωμένη χρήση των ιατρικών απεικονιστικών εξετάσεων.
Τα οφέλη για τους ασθενείς είναι σημαντικά:
-
η σωστή διάγνωση μέσω της κατάλληλης εξέτασης,
-
η έγκαιρη έναρξη της σωστής θεραπείας και
-
η αποφυγή εξετάσεων που δεν προσφέρουν κλινικό όφελος και προκαλούν έκθεση σε ακτινοβολία χωρίς λόγο.
Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας συμμετέχει στην προσπάθεια, με την παραγωγή και διάδοση ενημερωτικού υλικού στα ελληνικά, έχοντας συμβάλει και στην ανάπτυξή του. Το υλικό αυτό είναι διαθέσιμο σε πολλές γλώσσες, όπως και οι σύνδεσμοι των αρμόδιων αρχών των χωρών που συμμετέχουν, στον ιστότοπο του HERCA.
Η Ελληνική Ακτινολογική Εταιρεία, ως επίσημος επιστημονικός φορέας των Ελλήνων Ιατρών Ακτινολόγων, συμμετέχει ενεργά στη δράση, προωθώντας την επιστημονικά τεκμηριωμένη παραπομπή από τον κλινικό γιατρό (μέσω των ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΩΝ), τη βελτίωση της απεικονιστικής πρακτικής (με την παρουσία Ιατρού Ακτινολόγου είτε δια ζώσης είτε εξ αποστάσεως σε πραγματικό χρόνο) και την προστασία του ασθενούς από περιττή έκθεση σε ακτινοβολία (σε συνεργασία με άλλους επαγγελματίες υγείας).
Η εκστρατεία εντάσσεται στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για ορθολογική ιατρική απεικόνιση (Justification in Medical Imaging), στοχεύοντας στην ενίσχυση της ακτινοπροστασίας και στην προώθηση της ποιότητας και της ασφάλειας στις ιατρικές υπηρεσίες.
Έλεγχος σε 6.734 παραπομπές για αξονική
Η μελέτη διεξήχθη στο πλαίσιο του έργου EU-JUST-CT, που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι ερευνητές αξιολόγησαν 6.734 ανώνυμες παραπομπές για αξονικές τομογραφίες από 125 κέντρα σε Βέλγιο, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Ελλάδα, Ουγγαρία και Σλοβενία.
Σε κάθε χώρα, δύο ακτινολόγοι αξιολόγησαν ανεξάρτητα την καταλληλότητα κάθε παραπομπής χρησιμοποιώντας τον Οδηγό της Ευρωπαϊκής Ακτινολογικής Εταιρείας (ESR iGuide) και πρότειναν εναλλακτικές λύσεις, όπου κρίθηκε σκόπιμο, με βάση τις ενδείξεις.
Όταν υπήρχε διαφωνία, γινόταν διαιτησία. Οι ερευνητές ανέλυσαν στατιστικά τη συσχέτιση της καταλληλότητας με το είδος του ιδρύματος, την ηλικία και το φύλο του ασθενούς, αν ήταν νοσηλευόμενος ή εξωτερικός ασθενής, την ανατομική περιοχή εξέτασης και την ειδικότητα του γιατρού που υπέβαλε την παραπομπή.
Το μέσο ποσοστό καταλληλότητας ήταν 75%, κυμαινόμενο από 58% στην Ελλάδα έως 86% στη Δανία. Υψηλότερα ποσοστά εντοπίστηκαν σε δημόσια νοσοκομεία, σε νοσηλευόμενους ασθενείς και σε παραπομπές από ειδικούς γιατρούς.
Παρατηρήθηκαν διαφορές στην καταλληλότητα ανά χώρα, ανατομική περιοχή, φύλο και ηλικία του ασθενούς. Συνήθεις εναλλακτικές εξετάσεις που προτάθηκαν ήταν η μαγνητική τομογραφία, η ακτινογραφία και ο υπέρηχος.
Η μελέτη προσέφερε χρήσιμα στοιχεία για τις πρακτικές που εφαρμόζονται και εντόπισε σημεία προς βελτίωση, ώστε να μειωθούν οι κλινικές και δημογραφικές ανισότητες στη χρήση της αξονικής τομογραφίας.
