Όλοι έχουμε νιώσει κάποια στιγμή την αίσθηση ότι ζούμε μια στιγμή που έχουμε ήδη βιώσει στο παρελθόν. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται προμνησία και περιγράφει την εμπειρία κατά την οποία μια τρέχουσα κατάσταση φαίνεται εξολοκλήρου γνώριμη, σαν να έχει επαναληφθεί ακριβώς όπως την ζούμε.
Ο πιο διαδεδομένος όρος για την προμνησία είναι το déjà vu (ντεζά βου), που στη γαλλική γλώσσα σημαίνει «ήδη ιδωμένο». Πρόκειται για ένα φαινόμενο που συνήθως συνοδεύεται από μια αίσθηση παράξενη ή σχεδόν ονειρική, η οποία οδηγεί τον άνθρωπο να αποδίδει την εμπειρία σε κάποιο όνειρο ή σε μια ανάμνηση, ακόμη και όταν η εμπειρία φαίνεται πραγματική και ζωντανή.
Η προμνησία δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι περισσότερο από το 70% των ανθρώπων έχει βιώσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του το déjà vu. Παράλληλα, υπάρχουν αναφορές σε λογοτεχνικά κείμενα του παρελθόντος, γεγονός που αποδεικνύει ότι η εμπειρία αυτή συνοδεύει τον άνθρωπο εδώ και αιώνες.
Οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν την προμνησία, προσπαθώντας να κατανοήσουν πώς ο εγκέφαλος δημιουργεί την αίσθηση οικειότητας και πώς η μνήμη μπορεί να «παγιδεύει» την αντίληψή μας για το παρόν. Μέχρι τότε, το déjà vu παραμένει ένα από τα πιο γοητευτικά και μυστηριώδη φαινόμενα της ανθρώπινης εμπειρίας.
