Για δεκαετίες, η επαγγελματική διαδρομή θεωρούνταν σχετικά προβλέψιμη: σπουδές, ένα επάγγελμα, σταθερή εργασία. Σήμερα, αυτό το μοντέλο έχει σε μεγάλο βαθμό καταρρεύσει. Οι αλλαγές στην οικονομία, η ψηφιοποίηση, η αυτοματοποίηση και οι νέες μορφές απασχόλησης έχουν μετατρέψει τη σταδιοδρομία σε μια διαρκή διαδικασία επαναπροσδιορισμού. Οι άνθρωποι καλούνται να παίρνουν αποφάσεις όχι μία φορά, αλλά ξανά και ξανά, συχνά χωρίς σαφή «χάρτη».
Σε αυτό το περιβάλλον, το ερώτημα δεν είναι απλώς «ποιο επάγγελμα να διαλέξω», αλλά «πώς μπορώ να διαχειριστώ την πορεία μου μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς;». Και η απάντηση σπάνια είναι αυτονόητη.
Από τον επαγγελματικό προσανατολισμό στη δια βίου συμβουλευτική
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός, όπως τον γνωρίζαμε παλαιότερα, έχει διευρυνθεί. Δεν αφορά μόνο μαθητές που επιλέγουν σπουδές, αλλά και φοιτητές που αμφισβητούν τις αρχικές τους επιλογές, ενήλικες που αλλάζουν κατεύθυνση, άνεργους που αναζητούν επανένταξη και εργαζόμενους που χρειάζονται αναβάθμιση δεξιοτήτων.
Παράλληλα, η συμβουλευτική έχει αναδειχθεί σε κρίσιμο εργαλείο υποστήριξης: βοηθά τα άτομα να κατανοήσουν τις δυνατότητές τους, να αναπτύξουν δεξιότητες λήψης αποφάσεων, να διαχειριστούν αβεβαιότητες και να χαράξουν ρεαλιστικούς στόχους. Δεν πρόκειται πια για «καθοδήγηση καριέρας», αλλά για συνολική διαχείριση σταδιοδρομίας και ζωής.
Η αυξανόμενη ανάγκη για καταρτισμένους συμβούλους
Η ζήτηση για επαγγελματίες που μπορούν να υποστηρίξουν ουσιαστικά αυτή τη διαδικασία αυξάνεται. Σχολεία, δομές δια βίου μάθησης, κοινωνικές υπηρεσίες και προγράμματα απασχόλησης αναζητούν ανθρώπους με θεωρητική γνώση αλλά και πρακτικά εργαλεία συμβουλευτικής. Εκπαιδευτικοί και επιστήμονες των κοινωνικών επιστημών καλούνται συχνά να αναλάβουν ρόλους που υπερβαίνουν το στενό πλαίσιο της διδασκαλίας.
Η αποτελεσματική συμβουλευτική απαιτεί κατανόηση της ανθρώπινης ανάπτυξης, γνώση της αγοράς εργασίας, δεξιότητες επικοινωνίας και τη δυνατότητα να δουλεύει κανείς τόσο με άτομα όσο και με ομάδες. Πρόκειται για ένα πεδίο που συνδυάζει επιστημονικό υπόβαθρο και κοινωνική ευθύνη.
Η εκπαίδευση ως απάντηση στις σύγχρονες προκλήσεις
Σε αυτό το πλαίσιο, τα πανεπιστημιακά προγράμματα επιμόρφωσης παίζουν καθοριστικό ρόλο. Ιδιαίτερα όταν σχεδιάζονται ώστε να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της εκπαίδευσης, της απασχόλησης και της κοινωνικής ένταξης, μπορούν να λειτουργήσουν ως γέφυρα ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη.
Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το ετήσιο επιμορφωτικό πρόγραμμα «Συμβουλευτική και Επαγγελματικός Προσανατολισμός» του Πανεπιστημίου Πατρών, το οποίο ξεκινά νέο κύκλο τον Ιανουάριο. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα 9 μηνών (400 ωρών), εξ ολοκλήρου εξ αποστάσεως και ασύγχρονο, σχεδιασμένο ώστε να μπορεί να παρακολουθηθεί παράλληλα με επαγγελματικές και προσωπικές υποχρεώσεις.
Το πρόγραμμα εστιάζει στις βασικές αρχές της συμβουλευτικής σχέσης, στο θεωρητικό υπόβαθρο της επαγγελματικής ανάπτυξης και, κυρίως, στη διαχείριση δεξιοτήτων ζωής και σταδιοδρομίας στο σύγχρονο εκπαιδευτικό και εργασιακό περιβάλλον. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη πρακτικών εργαλείων και τεχνικών που μπορούν να αξιοποιηθούν τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο.
Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, κοινωνιολόγους και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται ή επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στον χώρο της συμβουλευτικής και του επαγγελματικού προσανατολισμού. Παράλληλα, οδηγεί σε μοριοδοτούμενο πιστοποιητικό επιμόρφωσης από δημόσιο Πανεπιστήμιο, με 17,5 ECTS, χωρίς εξετάσεις ή εργασίες.
Σε μια εποχή όπου οι επαγγελματικές αποφάσεις επηρεάζουν βαθιά την ποιότητα ζωής, η συμβουλευτική δεν είναι πολυτέλεια. Είναι αναγκαιότητα. Και όσοι διαθέτουν τα κατάλληλα εφόδια μπορούν να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο, όχι μόνο στη ζωή των άλλων, αλλά και στη δική τους επαγγελματική εξέλιξη.
