Το φτέρνισμα, γνωστό και ως πτερνισμός, είναι μια ξαφνική και ακούσια εκπνοή αέρα που εξέρχεται με δύναμη από τη μύτη και το στόμα. Πρόκειται για έναν αμυντικό μηχανισμό του οργανισμού, ο οποίος ενεργοποιείται όταν ο ρινικός βλεννογόνος ερεθίζεται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η σκόνη, η γύρη ή τα μικρόβια.
Μέσα από αυτή τη βίαιη εκπνοή, το σώμα προσπαθεί να απομακρύνει τους ερεθιστικούς παράγοντες, λειτουργώντας ουσιαστικά σαν μια "καθαριστική" κίνηση για τη ρινική κοιλότητα.
Η διαδικασία του φτερνίσματος απαιτεί τον συντονισμό πολλών μυών. Το διάφραγμα και οι μυς του θώρακα συμπιέζουν τους πνεύμονες, ενώ ταυτόχρονα η μαλθακή υπερώα (ουρανίσκος) περιορίζει την έξοδο του αέρα από το στόμα, κατευθύνοντάς τον κυρίως μέσω της μύτης. Παρόλο που φαίνεται μια απλή πράξη, στην πραγματικότητα είναι ένα σύνθετο και καλά συντονισμένο αντανακλαστικό.
Η αντίδραση του σώματος όταν φτερνιζόμαστε
- Μάτια: Κλείνουν αυτόματα. Το αντανακλαστικό αυτό είναι τόσο ισχυρό που είναι πρακτικά αδύνατο να φτερνιστεί κανείς με τα μάτια ανοιχτά.
- Καρδιά: Υπάρχει μια στιγμιαία επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού, χωρίς όμως να σταματά να λειτουργεί.
- Ταχύτητα: Ο αέρας που εκτοξεύεται κατά το φτέρνισμα μπορεί να φτάσει ταχύτητες έως και 160 χλμ/ώρα κάτι σαν μικρός εσωτερικός ανεμοστρόβιλος.
Πότε και γιατί φτερνιζόμαστε
- Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν φτέρνισμα:
- Αλλεργίες: Όπως γύρη, ακάρεα, τρίχες ζώων.
- Ιώσεις και κρυολογήματα: Ο ερεθισμός της μύτης είναι χαρακτηριστικός σύμπτωμα.
- Ερεθιστικά: Καπνός, αρωματικές ουσίες, σκόνη.
- Κρύος αέρας ή ακόμα και φωτεινά ερεθίσματα (φωτοευαίσθητο φτέρνισμα).
- Τραυματισμοί ή ευαισθησία στη ρινική περιοχή.
Γιατί δεν πρέπει ποτέ να καταπιέζουμε ένα φτέρνισμα
Η καταστολή του φτερνίσματος δηλαδή το να κρατήσουμε την αναπνοή μας ή να κλείσουμε τη μύτη και το στόμα για να το αποτρέψουμε μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές. Ο λόγος είναι ότι η πίεση του αέρα που προορίζεται να βγει βίαια προς τα έξω δεν εξαφανίζεται, αλλά αναγκαστικά διοχετεύεται εσωτερικά, σε σημεία που δεν έχουν σχεδιαστεί για να την αντέχουν.
Ορισμένοι κίνδυνοι περιλαμβάνουν:
- Τραυματισμός στο αυτί: Η πίεση μπορεί να επιστρέψει μέσω της ευσταχιανής σάλπιγγας και να προκαλέσει μέχρι και ρήξη τυμπάνου ή μείωση της ακοής.
- Ζημιά στο διάφραγμα: Η έντονη πίεση μπορεί να καταπονήσει τους μυς της αναπνοής.
- Αιμορραγία στα μάτια: Τα μικρά αγγεία μπορεί να σπάσουν λόγω της πίεσης, προκαλώντας κοκκίνισμα ή ακόμα και ρήξη.
- Πίεση στον εγκέφαλο: Σε σπάνιες περιπτώσεις, υπάρχει κίνδυνος ρήξης ευαίσθητων αιμοφόρων αγγείων.
