Ίσως να μοιάζει με παιχνίδι για παιδιά, όμως η ικανότητά μας να ανακαλούμε λέξεις με ταχύτητα αποκαλύπτει πολύ περισσότερα απ’ όσο φανταζόμαστε. Σύμφωνα με νέα επιστημονικά ευρήματα, η λεκτική ευχέρεια συνδέεται στενά με τη μακροχρόνια επιβίωση στην τρίτη ηλικία, σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι άλλες γνωστικές δεξιότητες.
Τι αποκαλύπτει η έρευνα για τη σχέση εγκεφάλου και προσδόκιμου ζωής:
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Psychological Science δείχνει ότι ένα απλό τεστ — η καταγραφή όσο το δυνατόν περισσότερων λέξεων μέσα σε μία κατηγορία (όπως, για παράδειγμα, τα ζώα) — μπορεί να προβλέψει τη διάρκεια ζωής πιο αποτελεσματικά από τη μνήμη ή την ταχύτητα επεξεργασίας σκέψης.
Οι ερευνητές παρακολούθησαν 516 άτομα άνω των 70 ετών για χρονικό διάστημα έως και 18 ετών. Το συμπέρασμα; Όσοι σημείωσαν υψηλές επιδόσεις στις λεκτικές ασκήσεις έζησαν κατά μέσο όρο σχεδόν εννέα χρόνια περισσότερο από όσους δεν τα πήγαν εξίσου καλά.
Ποια τεστ χρησιμοποίησαν οι ερευνητές
Η μελέτη περιλάμβανε εννέα γνωστικές δοκιμασίες, που κάλυπταν:
- Γρήγορη αναγνώριση και αντίδραση σε ερεθίσματα
- Ανάκληση πληροφοριών από ιστορίες και λέξεις
- Εύρεση λέξεων υπό πίεση χρόνου (π.χ. «πες όσα ζώα μπορείς σε 90 δευτερόλεπτα»)
- Κατανόηση και πλούτος λεξιλογίου
Το εντυπωσιακό εύρημα ήταν ότι κάθε επιπλέον ζώο που μπορούσε να πει κάποιος μείωνε την πιθανότητα θανάτου κατά 5,6%, ενώ κάθε νέα λέξη με το γράμμα «Σ» μείωνε τον κίνδυνο κατά 3,7%.
Γιατί η λεκτική ευχέρεια είναι τόσο αποκαλυπτική
Η συγκεκριμένη ικανότητα δεν περιορίζεται μόνο στη γλώσσα. Προϋποθέτει τη συνεργασία της μνήμης, της ταχύτητας, της προσοχής και της γνωστικής ευελιξίας, ενεργοποιώντας ταυτόχρονα πολλές περιοχές του εγκεφάλου — κυρίως τον προμετωπιαίο φλοιό, που συνδέεται με τον σχεδιασμό, την κρίση και τον έλεγχο της συμπεριφοράς.
Ακριβώς γι’ αυτό, τα τεστ λεκτικής ευχέρειας μπορούν να ανιχνεύσουν πρώιμες νευρολογικές διαταραχές, όπως η άνοια ή η νόσος Πάρκινσον, ακόμα και όταν άλλα σημάδια δεν είναι ακόμη εμφανή.
Αλλάζει τον τρόπο που αξιολογούμε τη νοητική υγεία
Η μελέτη προτείνει να αναθεωρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο αξιολογούμε τις γνωστικές ικανότητες των ηλικιωμένων. Αν και η μνήμη, το λεξιλόγιο και η χρονική αντίληψη είναι σημαντικά, δεν προσφέρουν την ίδια προγνωστική ακρίβεια όσο η ταχύτητα ανάκλησης λέξεων. Ένα απλό τεστ λεκτικής ευχέρειας μπορεί να «φωτίσει» γνωστικές λειτουργίες που συχνά περνούν απαρατήρητες.
Δοκιμάστε το μόνοι σας στο σπίτι
Θέλετε να δείτε πού βρίσκεστε; Δοκιμάστε δύο τεστ, απλά και επιστημονικά τεκμηριωμένα:
1. Ονόμασε ζώα σε 90 δευτερόλεπτα
- Σημειώστε ή πείτε δυνατά όσα ζώα μπορείτε.
- Μετρήστε τα χωρίς επαναλήψεις.
2. Λέξεις με το γράμμα «Σ»
- Σε 1,5 λεπτό, πείτε όσες περισσότερες λέξεις ξεκινούν με «Σ».
- Αγνοήστε ίδιες ρίζες (π.χ. «σπίτι», «σπιτάκι»).
Πώς να καταλάβετε τα αποτελέσματα:
- 33+ ζώα: Εξαιρετική επίδοση, συνδέεται με πολύ υψηλό προσδόκιμο ζωής.
- 11 ή λιγότερα ζώα: Υποδεικνύει αυξημένο κίνδυνο μειωμένης επιβίωσης.
- 22+ λέξεις με «Σ»: Πολύ καλή ένδειξη γνωστικής υγείας.
