Παρά τη συνεχιζόμενη αιματοχυσία, την οργή της κοινωνίας και τις αλλεπάλληλες εκκλήσεις οργανώσεων και διεθνών θεσμών, το ελληνικό κράτος επιλέγει να κωφεύει. Αντί να αντιμετωπίσει το φαινόμενο των γυναικοκτονιών με το βάρος και τη σοβαρότητα που του αναλογεί, αρνείται πεισματικά να αναγνωρίσει νομικά τον όρο και να τον εντάξει στον Ποινικό Κώδικα ως διακριτό έγκλημα λόγω φύλου.
Η Πρωτοβουλία κατά των Γυναικοκτονιών με ανοιχτή επιστολή-καταγγελία προς τον υπουργό Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη απαιτεί να σταματήσει η θεσμική συγκάλυψη και να θεσπιστεί άμεσα η γυναικοκτονία ως αυτόνομη κατηγορία εγκλήματος. Τα λόγια και οι υποσχέσεις περί πρόληψης και ευαισθητοποίησης δεν έχουν κανένα αντίκρισμα όσο η ίδια η Πολιτεία αρνείται να αναγνωρίσει ότι οι γυναίκες δολοφονούνται επειδή είναι γυναίκες.
Η πραγματικότητα που το κράτος αποσιωπά
Μόνο το 2024, 16 γυναίκες έχουν ήδη χάσει τη ζωή τους από χέρια συντρόφων, συγγενών, πατεράδων ή γιων. Τέσσερις εξ αυτών δολοφονήθηκαν μέσα σε μία μόλις εβδομάδα. Πίσω από κάθε περίπτωση βρίσκεται ένα κοινό μοτίβο: η έμφυλη βία και η κουλτούρα κατοχής των γυναικών.
Ωστόσο, η Πολιτεία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει αυτές τις δολοφονίες ως «ενδοοικογενειακές τραγωδίες» ή «προσωπικά δράματα», αρνούμενη να δει τη δομική πατριαρχία που τις υποθάλπει και την κρατική ανεπάρκεια που τις επιτρέπει.
Καταγγελία για θεσμική αδιαφορία
Η επιστολή της Πρωτοβουλίας καταγγέλλει μετωπικά την κυβέρνηση για:
- Συστηματική άρνηση να θεσπίσει τον όρο «γυναικοκτονία» στον Ποινικό Κώδικα.
- Απαράδεκτη καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης, που μετατρέπει τα δικαστήρια σε δεύτερο τόπο δολοφονίας των θυμάτων.
- Ποινές-«χάδι» για τους δράστες, οι οποίοι όχι μόνο αποφυλακίζονται σύντομα αλλά συνεχίζουν να απολαμβάνουν περιουσιακά οφέλη από τα θύματά τους.
- Αδιαφορία για τα παιδιά και τις οικογένειες των θυμάτων, χωρίς καμία κρατική πρόνοια ή στήριξη.
- Εισαγωγή επικίνδυνων και αντιεπιστημονικών εννοιών, όπως η «γονική αποξένωση», που μετατρέπονται σε εργαλεία δευτερογενούς κακοποίησης γυναικών.
- Επιβολή της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο για τις γυναίκες και τα παιδιά που βρίσκονται σε κακοποιητικές σχέσεις.
- Απουσία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας, που παραμένει άφωνη και ανύπαρκτη εκεί όπου παίζεται η ζωή των γυναικών.
Όσο η γυναικοκτονία δεν αναγνωρίζεται, καμία «πολιτική πρόληψης» δεν έχει αξία
Τα μέτρα που επικαλείται η κυβέρνηση — ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση — παραμένουν προσχηματικά και αναποτελεσματικά, όσο η ίδια η Πολιτεία δεν αποδέχεται ότι οι γυναικοκτονίες αποτελούν μία ξεχωριστή, ακραία και έμφυλη μορφή εγκλήματος.
Χωρίς την αναγνώριση του φαινομένου στη νομική και θεσμική του διάσταση, κάθε πολιτική είναι ένα φύλλο συκής. Δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική πρόληψη, αν δεν υπάρξει πρώτα σαφής, ρητή και δεσμευτική ονομασία του εγκλήματος: Γυναικοκτονία.
Απαιτήσεις χωρίς αστερίσκους
Η Πρωτοβουλία ζητά ξεκάθαρα και άμεσα:
- Θεσμική κατοχύρωση της γυναικοκτονίας στον Ποινικό Κώδικα.
- Κατάργηση της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας και της έννοιας της «γονικής αποξένωσης».
- Εισαγωγή μαθημάτων ισότητας και σεξουαλικής αγωγής σε σχολεία και στη Σχολή Δικαστών.
- Μόνιμες δομές και προσλήψεις αορίστου χρόνου για την υποστήριξη θυμάτων.
- Ταχεία και ουσιαστική απονομή δικαιοσύνης, με αναλογικές και αυστηρές ποινές στους δράστες.
- Στήριξη των παιδιών και των συγγενών των θυμάτων με πραγματικά μέτρα αρωγής.
- Δημόσιο διάλογο και συνεργασία με τις φεμινιστικές οργανώσεις που εργάζονται χρόνια στο πεδίο.
Ολόκληρη η επιστολή
«Αξιότιμε κύριε υπουργέ της Δικαιοσύνης,
Με την παρούσα ανοιχτή επιστολή απευθυνόμαστε σε σας εμείς οι οργανώσεις - μέλη της ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΩΝ ΚΑΙ ΣΑΣ ΖΗΤΟΥΜΕ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΊΤΕ κατεπειγόντως και ΕΥΘΑΡΣΩΣ ΜΕ ΤΟ ΤΡΑΓΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ των ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΩΝ.
Μέσα στην τελευταία εβδομάδα 4 γυναίκες βρέθηκαν δολοφονημένες στο Χαϊδάρι, στη Νέα Χαλκηδόνα, τη Ζάκυνθο και την Κρήτη, οι τρεις από τους συντρόφους τους και η μία από το γιό της.
Συνολικά είχαμε 16 γυναικοκτονίες το 2024, ενώ στους πρώτους 5 μήνες φέτος έχουν γίνει εννέα (9) γυναικοκτονίες.
Η συνεχιζόμενη αυτή μάστιγα μας εξοργίζει βαθιά, μας θλίβει και μας προβληματίζει, κυρίως λόγω της ανεπάρκειας του κράτους να λάβει δραστικά και θεμελιώδη μέτρα. Στην ελληνική κοινωνία υπάρχει ακόμη η αντίληψη ότι η γυναίκα είναι κτήμα του ανδρός. Απόδειξη ότι σε αρκετές περιπτώσεις γυναικοκτονιών το έγκλημα σημειώθηκε, αφότου η σύζυγος ανακοίνωνε την απόφασή της για διαζύγιο.
Η θέσπιση της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας αύξησε κατακόρυφα τους παράγοντες κινδύνου για παιδιά και γυναίκες, οι οποίες υποχρεώνονται σε πολλές περιπτώσεις να συνυπάρχουν και να επικοινωνούν με κακοποιητές συζύγους-πατέρες και μετά το διαζύγιο.
Η Γαλλία, η οποία προ ετών είχε εφαρμόσει την υποχρεωτική συνεπιμέλεια, υποχρεώθηκε να την αποσύρει λόγω της δραματικής αύξησης των γυναικοκτονιών, που έλαβαν χώρα εξαιτίας της ρύθμισης αυτής.
Η τραγική δολοφονία της Κυριακής μπροστά στα μάτια των αστυνομικών στο ΑΤ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ πέρυσι, αποκάλυψε με τον πιο ωμό και φρικτό τρόπο την αδιαφορία- συνενοχή των αρμοδίων κρατικών λειτουργών.
Η πολιτεία αρνείται να εντάξει τον όρο ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΑ στον Ποινικό Κώδικα ως διακριτή εγκληματική πράξη, η οποία συνιστά την πιο ακραία εκδήλωση βίας κατά γυναικών, κοριτσιών λόγω φύλου. Επιλέγει την καταστολή και όχι την πρόληψη, παρόλο που είναι διεθνώς διαπιστωμένο ότι με την αύξηση των ποινών δεν μειώνονται τα εγκλήματα.
Έχει εντάξει αντιεπιστημονικους όρους όπως η ΓΟΝΕΙΚΗ ΑΠΟΞΕΝΩΣΗ, που όπως βλέπουμε από το σύνολο των υποθέσεων που γνωρίζουμε, εξελίσσονται σε εργαλεία περαιτέρω κακοποίησης των γυναικών και των παιδιών και οδηγούν σε διαστρεβλώσεις και στρεψοδικία, ακόμα και σε στοιχειοθετημενες υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, θέτοντας σε διαρκή κίνδυνο παιδιά και μητέρες. Διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ και η GREVIO έχουν κάνει συστάσεις για κατάργηση τους.
Σε πλείστες των περιπτώσεων η εκδίκαση μίας γυναικοκτονίας καθυστερεί ανεπίτρεπτα, η δολοφονημένη δολοφονείται ξανά ανερυθρίαστα πάμπολλες φορές εντός δικαστικής αίθουσας και οι ένοχοι τιμωρούνται με ποινές- χάδια. Ως αποφυλακισθέντες οι γυναικοκτόνοι συνεχίζουν τη ζωή τους και έχουν νομίμως το δικαίωμα να καρπώνονται την περιουσία του ανθρώπου που δολοφόνησαν.
Καμία κρατική πρόβλεψη δεν υπάρχει για την αρωγή των παιδιών των γυναικών που δολοφονήθηκαν, ενώ οι συγγενείς καλούνται να επωμιστούν ένα επαχθέστατο φορτίο οικονομικό, σωματικό και ψυχολογικό για τα δικαστικά έξοδα.
Παρά τις επίμονες συστάσεις της επιτροπής GREVIO μέχρι σήμερα, η κυβέρνηση δεν έχει επιδείξει διάθεση για συνάντηση και συνεργασία με τις φεμινιστικές οργανώσεις, οι οποίες εργάζονται στο πεδίο πολλά χρόνια.
Επίσης παντελώς απούσα σε όλα είναι η Γενική Γραμματεία Ισότητας, η οποία μεταφέρεται από Υπουργείο σε Υπουργείο με τελευταία μεταφορά στο Υπουργείο Οικογένειας και Κοινωνικής Συνοχής, χωρίς ουσιαστική παρέμβαση στα θέματα των δικαιωμάτων των γυναικών που είναι και η αρμοδιότητά της.
Άλλη μια απόδειξη της κρατικής αδιαφορίας είναι οι περιπτώσεις ανεξιχνίαστων γυναικοκτονιών, με τους δράστες να κυκλοφορούν ανενόχλητοι.
Η βία μέσα στην οικογένεια, το σχολείο, την κοινότητα και την κοινωνία επιδεινώνεται κατακόρυφα.
Η άνοδος της ακροδεξιάς και ο «τραμπισμός» οδηγούν σε δριμεία επίθεση κατά των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων ειδικότερα των δικαιωμάτων των γυναικών, καθώς και των πολιτικών ελευθεριών στην Ελλάδα και διεθνώς.
Τα κεκτημένα χρόνων, που κερδήθηκαν από το φεμινιστικό κίνημα με αίμα και αδιάκοπους αγώνες, αμφισβητούνται ευθέως, ώστε να δημιουργείται σύγχυση ειδικά στις νεότερες γενιές.
Η επίδραση των δικτύων, στα οποία καταναλώνουν πολύ χρόνο οι έφηβες, οι έφηβοι, ακόμα και τα μικρότερα παιδιά, είναι ισχυρή. Μέσω ορισμένων ιστοσελίδων, βιντεοπαιχνιδιών και πλατφορμών επικοινωνίας προάγεται η έμφυλη βία, προβάλλονται ως αποδεκτά τα στερεότυπα με το πιο σκληρό πρόσωπο της πατριαρχίας και την άσκηση ανδρικής εξουσίας επί των γυναικών και των κοριτσιών.
Για όλους τους παραπάνω λόγους θεωρούμε αδήριτη την ανάγκη να χαραχθεί μία συγκροτημένη πολιτική σε βάθος χρόνου στην Ελλάδα για να αντιμετωπισθεί η βία κατά γυναικών και κοριτσιών.
Κύριε υπουργέ
Ως ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΩΝ απευθυνόμαστε σε σας και απαιτούμε:
- Να τεθεί ως πρώτη προτεραιότητα της πολιτείας η εισαγωγή μαθημάτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα των φύλων, τον αλληλοσεβασμό και την σεξουαλική αγωγή σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και στην Εθνική Σχολή Δικαστών.
- Να επαναλαμβάνεται η κατάρτιση και ευαισθητοποίηση όλων των επαγγελματιών που βρίσκονται μπροστά σε περιστατικά έμφυλης βίας, (ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, αστυνομικοί, δικαστικοί λειτουργοί, εκπαιδευτικοί, κ.α) αλλά και των επαγγελματιών στα ΜΜΕ.
- Να ενισχυθούν και να πολλαπλασιαστούν οι δομές ενημέρωσης, πρόληψης και στήριξης γυναικών και κοριτσιών στη χώρα.
- Να ενισχυθούν οι δομές αντιμετώπισης της έμφυλης βίας σε όλη τη χώρα, και να αυξηθεί το προσωπικό των δομών.
- Οι εργαζόμενοι/ες στις δομές να προσλαμβάνονται με συμβάσεις αορίστου χρόνου.
- Να ληφθούν επειγόντως μέτρα για την προστασία των γυναικών και των κοριτσιών.
- Να συμπεριληφθεί ο όρος ΓΥΝΙΑΚΟΚΤΟΝΙΑ στον ΠΚ.
- Να καταργηθεί το μέτρο της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας και να απαλειφθεί ο όρος "γονική αποξένωση".
- Να είναι ταχεία, αποτελεσματική και ανθρώπινη η απόδοση δικαιοσύνης με αναλογικές ποινές στους γυναικοκτόνους.
- Να αναπτυχθεί ένα σύστημα αρωγής και στήριξης των παιδιών και συγγενών των δολοφονημένων γυναικών.
- Να δεχτείτε διάλογο με εκπροσώπους των γυναικείων οργανώσεων.»
