Το μέλλον της μπανάνας, του πιο πολυκαταναλωμένου φρούτου στον κόσμο, απειλείται σοβαρά από την κλιματική κρίση. Σύμφωνα με νέα μελέτη, έως το 2080 σχεδόν τα δύο τρίτα των περιοχών καλλιέργειας μπανάνας στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική ενδέχεται να μην είναι πλέον κατάλληλες για παραγωγή.
Η έκθεση της οργάνωσης Christian Aid, με τίτλο «Going Bananas: How Climate Change Threatens the World’s Favourite Fruit», επισημαίνει πως οι συνεχώς αυξανόμενες θερμοκρασίες, τα ολοένα πιο έντονα καιρικά φαινόμενα και τα παράσιτα που ευνοούνται από το νέο κλιματικό πλαίσιο καταστρέφουν τις σοδειές σε χώρες όπως η Γουατεμάλα, η Κόστα Ρίκα και η Κολομβία. Οι επιπτώσεις πλήττουν όχι μόνο την αγροτική παραγωγή αλλά και τις τοπικές κοινότητες που εξαρτώνται από αυτήν.
Η μπανάνα καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη φρούτων σε κατανάλωση και είναι η τέταρτη σημαντικότερη καλλιέργεια τροφίμων, μετά το σιτάρι, το ρύζι και το καλαμπόκι. Περίπου το 80% της παγκόσμιας παραγωγής καταναλώνεται τοπικά, με περισσότερους από 400 εκατομμύρια ανθρώπους να εξαρτώνται από αυτήν για το 15% έως και 27% της ημερήσιας πρόσληψης θερμίδων.
Ταυτόχρονα, η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική – οι βασικοί εξαγωγείς, με μερίδιο 80% στην παγκόσμια αγορά – είναι από τις πλέον ευάλωτες περιοχές σε φυσικές καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα.
Η ειρωνεία είναι πικρή: οι κοινότητες που ζουν από την καλλιέργεια μπανάνας και έχουν ελάχιστη συνεισφορά στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, είναι αυτές που πλήττονται περισσότερο από την υπερθέρμανση του πλανήτη.
«Η κλιματική αλλαγή σκοτώνει τις καλλιέργειές μας. Δεν έχουμε εισόδημα, γιατί δεν έχουμε τίποτα να πουλήσουμε. Η φυτεία μου πεθαίνει. Αυτό σημαίνει θάνατο», λέει χαρακτηριστικά η Aurelia Pop Xo, 53 ετών, καλλιεργήτρια μπανάνας από τη Γουατεμάλα, στους ερευνητές της Christian Aid.
Η μπανάνα Cavendish, η κυρίαρχη ποικιλία στις εξαγωγές, είναι ιδιαιτέρως ευάλωτη. Χρειάζεται θερμοκρασίες μεταξύ 15 και 35°C και αρκετό αλλά όχι υπερβολικό νερό. Οι καταιγίδες μπορεί να καταστρέψουν τα φύλλα της, περιορίζοντας δραματικά την ικανότητα του φυτού να φωτοσυνθέτει.
Η περιορισμένη γενετική ποικιλομορφία την καθιστά ακόμα πιο ευαίσθητη στις μεταβολές του κλίματος και στις ασθένειες. Μύκητες όπως ο μαύρος Sigatoka μειώνουν τη φωτοσύνθεση έως και 80%, ενώ το παθογόνο Fusarium TR4 – που εξαπλώνεται μέσω του εδάφους – απειλεί ολόκληρες φυτείες Cavendish.
Η Christian Aid καλεί τις πιο πλούσιες και ρυπογόνες χώρες να εγκαταλείψουν άμεσα τα ορυκτά καύσιμα και να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους για χρηματοδότηση δράσεων προσαρμογής στις φτωχότερες κοινότητες.
«Οι μπανάνες δεν είναι απλώς το αγαπημένο φρούτο του κόσμου – είναι βασικό μέσο επιβίωσης για εκατομμύρια ανθρώπους», δήλωσε ο Osai Ojigho, διευθυντής πολιτικής και εκστρατειών της Christian Aid. «Οι ζωές και τα μέσα διαβίωσης ανθρώπων που δεν συνέβαλαν καθόλου στην πρόκληση της κλιματικής κρίσης, απειλούνται ήδη σοβαρά».
