Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δημοσίευσε ανανεωμένες οδηγίες για τη φροντίδα ασθενών που έχουν προσβληθεί από ιούς που μεταδίδονται μέσω κουνουπιών – γνωστούς και ως αρμποϊούς – όπως ο Δάγκειος πυρετός, ο ιός Ζίκα, ο Τσικουνγκούνια και ο Κίτρινος πυρετός.
Η επικαιροποίηση αυτή έρχεται ως απάντηση στη συνεχιζόμενη εξάπλωση αυτών των ιογενών λοιμώξεων, ακόμη και σε περιοχές όπου παλαιότερα δεν καταγράφονταν περιστατικά. Το φαινόμενο αποδίδεται σε μια σειρά περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων, όπως:
- Η κλιματική αλλαγή που ευνοεί την εγκατάσταση των κουνουπιών Aedes aegypti και Aedes albopictus σε εύκρατες ζώνες.
- Οι παγκόσμιες μετακινήσεις πληθυσμών.
Νέοι γεωγραφικοί χάρτες των ιών
- Δάγκειος πυρετός και Τσικουνγκούνια έχουν καταγραφεί πλέον σε αρκετές μεσογειακές χώρες.
- Ο ιός Ζίκα ενδημεί σε εύκρατες περιοχές της Αμερικής και έχει εμφανιστεί και στην Ευρώπη.
- Ο Κίτρινος πυρετός, που θεωρούνταν περιορισμένος σε τμήματα της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής, έχει αναφερθεί στην Κεντρική και Λατινική Αμερική (Παναμάς, Αργεντινή).
Η οδηγία του ΠΟΥ απευθύνεται σε ιατρούς όλων των επιπέδων του συστήματος υγείας (πρωτοβάθμια φροντίδα, επείγοντα, νοσοκομεία) και καλύπτει:
- Αντιμετώπιση ήπιας και σοβαρής νόσησης.
- Διαχείριση υγρών και ενδοφλέβιας υποστήριξης.
- Συμπληρωματικές θεραπείες ειδικά για τον Κίτρινο Πυρετό.
- Επισημαίνονται επίσης τα κενά γνώσης που αποτελούν προτεραιότητα για περαιτέρω έρευνα.
Ο ΠΟΥ συνιστά την αποφυγή των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), εκτός της παρακεταμόλης και της μεταμιζόλης, για όλους τους ασθενείς με ύποπτη ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη από αρμποϊό – ανεξαρτήτως βαρύτητας.
Οδηγίες για ήπια νόσηση (εξωνοσοκομειακή ή μη σοβαρή)
Συστάσεις:
- Χορήγηση υγρών από το στόμα με βάση τυποποιημένο πρωτόκολλο.
- Αναλγησία και αντιμετώπιση πυρετού με παρακεταμόλη ή μεταμιζόλη.
- Αποφυγή κορτικοστεροειδών.
- Ασθένειες που περιλαμβάνονται: Δάγκειος πυρετός, Ζίκα, Τσικουνγκούνια, Κίτρινος Πυρετός.
Οδηγίες για σοβαρή νόσηση (νοσηλεία)
Μη συνιστώμενες παρεμβάσεις:
- Συστηματικά κορτικοστεροειδή.
- Ανοσοσφαιρίνες.
- Προφυλακτική μετάγγιση αιμοπεταλίων, όταν δεν υπάρχει ενεργή αιμορραγία (σε ασθενείς με <50.000 αιμοπετάλια/μL).
Συνιστώμενες παρεμβάσεις:
- Κρυσταλλοειδή υγρά αντί κολλοειδών για ενδοφλέβια θεραπεία.
- Παθητική δοκιμή ανύψωσης ποδιού, για την αξιολόγηση της ανάγκης περαιτέρω ενυδάτωσης σε καταστάσεις σοκ.
- Χρόνος επαναπλήρωσης τριχοειδών για καθοδήγηση υγρών.
- Μέτρηση γαλακτικού οξέος για την εκτίμηση της αιμάτωσης (μέτρια βεβαιότητα).
Σε σοβαρά περιστατικά κίτρινου πυρετού, προτείνονται:
- Ενδοφλέβια Ν-ακετυλοκυστεΐνη για ηπατική ανεπάρκεια.
- Χρήση μονοκλωνικού αντισώματος TY014 και σοφοσμπουβίρης μόνο σε ερευνητικά πρωτόκολλα.
Ο ΠΟΥ κατηγοριοποιεί τα συμπτώματα με βάση τη βεβαιότητα της σύνδεσής τους με τις νόσους:
Δάγκειος Πυρετός
- Ισχυρή πιθανότητα: Θρομβοπενία, αύξηση αιματοκρίτη, λευκοπενία.
- Μέτρια: Ανορεξία, έμετος, κοιλιακό άλγος, αιμορραγία, ρίγη.
- Χαμηλή: Πονοκέφαλος, διάρροια, ηπατομεγαλία, βήχας.
Τσικουνγκούνια
- Ισχυρή πιθανότητα: Αρθραλγία.
- Μέτρια: Εξάνθημα, επιπεφυκίτιδα, μυαλγία, αρθρίτιδα.
- Χαμηλή: Αιμορραγίες στο δέρμα ή στους βλεννογόνους.
Ζίκα
- Ισχυρή πιθανότητα: Κνησμός.
- Μέτρια: Εξάνθημα, επιπεφυκίτιδα.
- Χαμηλή: Αδενοπάθεια, φαρυγγίτιδα, δυσφαγία.
Οι νέες οδηγίες του ΠΟΥ αντικατοπτρίζουν την αυξανόμενη παγκόσμια απειλή από τους ιούς που μεταδίδονται μέσω κουνουπιών και παρέχουν ένα κρίσιμο εργαλείο για επαγγελματίες υγείας σε όλες τις ζώνες, ανεξαρτήτως ενδημικότητας.
Η έμφαση στην κατάλληλη διαχείριση, η αποφυγή ακατάλληλων θεραπειών και η ανάγκη περαιτέρω έρευνας αποτελούν βασικούς άξονες της στρατηγικής αντιμετώπισης αυτών των νόσων.
