Το νέο κληρονομικό δίκαιο, το οποίο αναμένεται να παραδοθεί στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης την επόμενη εβδομάδα από την αρμόδια Ομάδα Εργασίας, φέρνει μια ριζική μεταρρύθμιση στο σύστημα διαχείρισης και μεταβίβασης των περιουσιών.
Προβλέπει ρητές χρονικές προθεσμίες και νέους κανόνες για τη διαχείριση, αποδοχή ή αποποίηση της κληρονομιάς, με στόχο:
-
την προστασία των δικαιωμάτων των κληρονόμων,
-
την αποφυγή πολυετών δικαστικών περιπλοκών,
-
και τη διατήρηση της συνοχής των οικογενειακών περιουσιών.
Προθεσμίες-«κλειδιά» για τη δημοσίευση και αποδοχή διαθηκών
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, τίθενται για πρώτη φορά συγκεκριμένες χρονικές προθεσμίες για όλες τις κρίσιμες φάσεις της κληρονομικής διαδικασίας:
-
Άμεση δημοσίευση ιδιόγραφης διαθήκης μόλις αυτή βρεθεί, με υποχρέωση δήλωσης στις αρμόδιες αρχές.
-
Υποχρεωτική γραφολογική πραγματογνωμοσύνη, εάν η διαθήκη εμφανιστεί μετά από δύο χρόνια από τον θάνατο του διαθέτη.
-
Ρυθμίσεις για διαθήκες που συντάσσονται σε νοσοκομεία ή μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, όταν κληροδοτείται περιουσία σε προσωπικό των δομών, με σκοπό την αποτροπή καταχρήσεων.
Ρυθμίσεις για συντρόφους εκτός γάμου
Το νέο πλαίσιο εισάγει διατάξεις αναγνώρισης δικαιωμάτων σε συντρόφους που βρίσκονται σε ελεύθερη ένωση, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις:
-
Ελάχιστη διάρκεια συμβίωσης τρεις μήνες,
-
ή χωρίς χρονικό περιορισμό εφόσον υπάρχουν κοινά παιδιά.
Έτσι, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, θεσμοθετείται ρητά η προστασία του συντρόφου σε περιπτώσεις απώλειας του διαθέτη, διασφαλίζοντας τη συμμετοχή του στην κληρονομική διαδικασία.
Νέα όρια για την αποποίηση και παραγραφή κληρονομιάς
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις προθεσμίες αποποίησης:
-
Για τους περισσότερους κληρονόμους, η προθεσμία ορίζεται σε τέσσερις (4) μήνες.
-
Για όσους κατοικούν μόνιμα στο εξωτερικό, επεκτείνεται σε δώδεκα (12) μήνες.
Παράλληλα καθορίζονται νέα όρια παραγραφής για αξιώσεις νόμιμης μοίρας, αλλά και για τη διεκδίκηση περιουσίας όταν υπάρχουν καθυστερήσεις στη διαδικασία εκκαθάρισης.
Ειδικές ρυθμίσεις για φροντιστές και υποστηρικτές ηλικιωμένων
Μία από τις πιο κοινωνικά στοχευμένες ρυθμίσεις αφορά τους φροντιστές, δηλαδή άτομα που παρείχαν ουσιαστική φροντίδα στον διαθέτη:
-
Ορίζεται ότι δικαιούνται κληροδοσία, εφόσον προσέφεραν φροντίδα για τουλάχιστον έξι μήνες στα τελευταία τρία έτη της ζωής του διαθέτη.
-
Καθορίζεται παράλληλα διαδικασία αναγνώρισης και ελέγχου της φροντίδας αυτής, ώστε να αποφευχθούν ψευδείς αξιώσεις.
Για πρώτη φορά εισάγεται στην ελληνική έννομη τάξη ο θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων, ο οποίος:
-
Δίνει τη δυνατότητα να προκαθοριστεί η τύχη μιας περιουσίας εν ζωή,
-
Συμβάλλει στη συνέχιση οικογενειακών επιχειρήσεων χωρίς διακοπές,
-
Και αποτρέπει τον κατακερματισμό της περιουσίας.
Παράλληλα προβλέπεται η διακριτή διαχείριση της κληρονομικής περιουσίας από την ατομική του κληρονόμου, προστατεύοντάς τον από απρόβλεπτα χρέη.
Νέα διαδικασία εκκαθάρισης και διασφάλιση διαφάνειας
Το νομοσχέδιο καθορίζει επίσης:
-
Τη διαδικασία διορισμού εκκαθαριστή,
-
Τις αναγγελίες απαιτήσεων και
-
Τα χρονικά όρια ολοκλήρωσης της εκκαθάρισης.
Στόχος είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών και η μείωση των δικαστικών εκκρεμοτήτων που συχνά καθυστερούν τη διανομή των περιουσιών για χρόνια.
Η μεταρρύθμιση του κληρονομικού δικαίου θεωρείται μία από τις πιο σημαντικές νομοθετικές παρεμβάσεις των τελευταίων ετών. Συνδυάζει:
-
Απλούστευση των διαδικασιών,
-
Θεσμική προστασία των δικαιούχων,
-
Και πρόληψη καταχρήσεων στις διαθήκες και τις μεταβιβάσεις περιουσίας.
Η Ομάδα Εργασίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης αναμένεται να παραδώσει το πλήρες σχέδιο νόμου εντός της ερχόμενης εβδομάδας, ώστε να τεθεί σύντομα σε δημόσια διαβούλευση.
