Ανατροπές φέρνει η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας στο υφιστάμενο καθεστώς απενεργοποίησης Αριθμών Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ), κρίνοντας αντισυνταγματικές βασικές διατάξεις του νόμου 4174/2013. Σε απάντηση, το υπουργείο Οικονομικών ετοιμάζει νέα νομοθετική ρύθμιση που θα παρουσιαστεί στη Βουλή τις επόμενες ημέρες.
Στόχος της νέας διάταξης είναι η θέσπιση ενός αυστηρού αλλά σαφούς και αναλογικού πλαισίου που θα επιτρέπει την απενεργοποίηση ΑΦΜ μόνο σε συγκεκριμένες και σοβαρές περιπτώσεις όπως η φοροδιαφυγή, η λαθρεμπορία, οι ψευδείς δηλώσεις, καθώς και η παραποίηση φορολογικών στοιχείων. Ταυτόχρονα, θα διασφαλίζεται η συνταγματική προστασία των επαγγελματικών δικαιωμάτων των πολιτών και η αποφυγή υπερβολικών διοικητικών πρακτικών.
Η απόφαση-ορόσημο του ΣτΕ έκρινε ότι η δυνατότητα της Διοίκησης – και ειδικά του Διοικητή της ΑΑΔΕ – να αναστέλλει ή να απενεργοποιεί τον ΑΦΜ χωρίς δικαστική κρίση, συνιστά ανεπίτρεπτη παρέμβαση στην οικονομική ζωή των φυσικών και νομικών προσώπων, ισοδύναμη με απαγόρευση επαγγελματικής δραστηριότητας.
Το «πάγωμα» ΑΦΜ παραμένει όπλο κατά της φοροδιαφυγής
Παρά τη δικαστική παρέμβαση, το μέτρο του «παγώματος» ΑΦΜ δεν πρόκειται να καταργηθεί, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές. Αντιθέτως, αναμένεται να ενισχυθεί με θεσμικές εγγυήσεις νομιμότητας και διαφάνειας, καθώς αποτελεί βασικό εργαλείο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και των εικονικών συναλλαγών.
Με βάση τις ισχύουσες αλλά και τις επικείμενες αλλαγές στον Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών, η ΑΑΔΕ μπορεί να προχωρήσει σε αναστολή ή απενεργοποίηση ΑΦΜ στις εξής περιπτώσεις:
- Πτώχευση ή κατάσταση αφερεγγυότητας του φορολογούμενου.
- Απουσία οικονομικής δραστηριότητας βάσει αντικειμενικών στοιχείων.
- Τεκμηριωμένη συμμετοχή σε φοροδιαφυγή, λαθρεμπόριο ή νοθεία προϊόντων.
- Παρέμβαση στους φορολογικούς ηλεκτρονικούς μηχανισμούς.
- Υποβολή ψευδών ή ανακριβών στοιχείων κατά την απόκτηση ΑΦΜ.
- Πολλαπλή εγγραφή στο φορολογικό μητρώο.
Η διάρκεια της αναστολής διαμορφώνεται αναλόγως της παράβασης: από 3 χρόνια (π.χ. σε περίπτωση πτώχευσης) έως 5 χρόνια για βαριές φορολογικές παραβάσεις. Σε περίπτωση ποινικής δίωξης για λαθρεμπορία, η αναστολή διαρκεί έως την παραπομπή στο ακροατήριο και συνεχίζεται εφόσον υπάρξει καταδίκη.
Εγγυήσεις για την επανενεργοποίηση
Η νέα ρύθμιση θα περιλαμβάνει και αναθεωρημένο πλαίσιο χρηματικών εγγυήσεων για την επανενεργοποίηση ΑΦΜ. Για φορολογουμένους που έχουν καταδικαστεί για σοβαρές παραβάσεις, το ύψος της εγγύησης θα κυμαίνεται από 3.000 έως 1.000.000 ευρώ, με χρονική διάρκεια από 2 έως 6 έτη.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, την περίοδο 2019 – 2024 απενεργοποιήθηκαν συνολικά 796 ΑΦΜ, με τις περισσότερες περιπτώσεις να αφορούν «εξαφανισμένους εμπόρους» εμπλεκόμενους σε ενδοκοινοτικές απάτες ΦΠΑ.
