Στην Ολομέλεια της Βουλής συζητείται και ψηφίζεται σήμερα, Πέμπτη 19 Ιουνίου, το νομοσχέδιο με τίτλο «Ενίσχυση της δημοσιότητας και της διαφάνειας στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο», που φέρει την υπογραφή του υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ, Παύλου Μαρινάκη.
Το νομοσχέδιο επιχειρεί να ενισχύσει την λογοδοσία στα ΜΜΕ, να κατοχυρώσει θέσεις εργασίας δημοσιογράφων και να αυστηροποιήσει τα κριτήρια κρατικής στήριξης στα Μέσα, μέσω τροποποιήσεων στους νόμους 5005/2022 και 3548/2007. Κατά την κοινοβουλευτική διαδικασία, υπερψηφίστηκε μόνο από τη Νέα Δημοκρατία, ενώ ΚΚΕ και Νέα Αριστερά τάχθηκαν κατά. Τα υπόλοιπα κόμματα επιφυλάχθηκαν να τοποθετηθούν στην Ολομέλεια.
Παρά τις κυβερνητικές διακηρύξεις περί διαφάνειας και ελευθεροτυπίας, η διεθνής εικόνα της Ελλάδας στον τομέα της ενημέρωσης παραμένει σκοτεινή. Σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα, η χώρα μας κατατάσσεται σταθερά στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ στην ελευθερία του Τύπου.
Οι διεθνείς εκθέσεις μιλούν ξεκάθαρα για κρούσματα κρατικής παρέμβασης στην ενημέρωση, περιστατικά παρακολούθησης δημοσιογράφων και ανισότιμη διανομή κρατικής διαφήμισης. Επιπλέον, η διεθνής ειδησεογραφία – από το Politico μέχρι τον Guardian – έχει κατακεραυνώσει επανειλημμένα τη χώρα για την καταστολή της ελευθερίας του λόγου, με αποκορύφωμα τις αποκαλύψεις για το λογισμικό Predator και τις παρακολουθήσεις δημοσιογράφων.
Η Ελλάδα –παρά την προσπάθεια ωραιοποίησης από κυβερνητικά στελέχη– παραμένει στο στόχαστρο του διεθνούς ενδιαφέροντος ως παράδειγμα συρρίκνωσης της δημοσιογραφικής ανεξαρτησίας στην Ευρώπη.
Οι βασικοί άξονες του νομοσχεδίου
Το νομοσχέδιο βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες:
- Διαφάνεια και Λογοδοσία: Ορίζεται ότι καμία κρατική διαφήμιση ή ενίσχυση δεν θα κατευθύνεται σε Μέσα που δεν πληρούν τις ελάχιστες προϋποθέσεις λειτουργίας.
- Κατοχύρωση εργασιακών σχέσεων: Καθιερώνεται η ενυπόγραφη δημοσιογραφία με στόχο την περιορισμό των εικονικών συμβάσεων εργασίας. Τα ΜΜΕ θα υποχρεούνται να δημοσιεύουν άρθρα με την υπογραφή των δημοσιογράφων που απασχολούν.
- Πραγματική λειτουργία εντύπων: Ενισχύονται οι διατάξεις για την κυκλοφορία και την πραγματική παρουσία στον τύπο, ώστε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο των λεγόμενων «εφημερίδων-φάντασμα».
- Περιορισμός γραφειοκρατίας και ενίσχυση ελέγχων: Προβλέπονται ευρύτερες προθεσμίες εγγραφής και ανανέωσης στα Μητρώα Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΜΕΤ και ΜΗΤ) και θεσπίζονται ποσοστιαίοι έλεγχοι:
- 15% δειγματοληπτικοί έλεγχοι ανά κατηγορία εντύπου
- 5% επιτόπιοι έλεγχοι στο ΜΕΤ και 3% στο ΜΗΤ
- Κυρώσεις που αποσκοπούν στη συμμόρφωση, όχι στην εξόντωση
Αξιοσημείωτη είναι και η νομοθετική ρύθμιση που αφορά το πλαίσιο δικτύωσης ραδιοφωνικών σταθμών. Η δικτύωση επιτρέπεται μόνο με άδεια του ΕΣΡ, και σε περίπτωση παράβασης, προβλέπεται ακόμη και ανάκληση της άδειας.
Επιπλέον, οι άδειες ραδιοφώνων κομμάτων θα ισχύουν μόνο όσο το κόμμα διατηρεί κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, με την απώλεια της έδρας να συνεπάγεται αυτόματα την παύση της νόμιμης λειτουργίας του σταθμού, μετά από απόφαση του ΕΣΡ.
Δείτε ΕΔΩ το νομοσχέδιο.
Μαρινάκης: «Σεβασμός στα χρήματα των πολιτών»
Ο Παύλος Μαρινάκης, παρουσιάζοντας το σχέδιο νόμου, έκανε λόγο για «πολύ μεγάλη τομή σεβασμού των χρημάτων των πολιτών» και υπερασπίστηκε τη λειτουργία των Μητρώων Τύπου λέγοντας: «Δεν ξέραμε πού πάει τι από τα χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων. Πλέον, μέσω του e-Πασιθέα μπορούμε να το ελέγξουμε».
Ανακοίνωσε επίσης ότι «θα θεσμοθετηθεί η υποχρέωση δημοσίευσης διακηρύξεων στον περιφερειακό Τύπο», με στόχο την ενίσχυση του.
Απαντώντας στην κριτική για την κρατική διαφήμιση, τόνισε: «Υπάρχει πλέον το e-Πασιθέα όπου απολογιστικά ελέγχονται τα προγράμματα διαφήμισης και αν το 30% πήγε στον Περιφερειακό Τύπο. Θα νομοθετήσουμε και για τις δημοσιεύσεις, ενώ θα υπάρχουν κυρώσεις αν δεν τηρείται η υποχρέωση».
Αντιδράσεις και σκιές για την ελευθερία του Τύπου - «Προκλητικό η “λίστα Πέτσα” να βαφτίζεται ανάγκη για ενημέρωση»
Ο Νάσος Ηλιόπουλος (Νέα Αριστερά) σχολίασε σκωπτικά τις δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου για συνεντεύξεις θυμάτων εγκλημάτων και την ΕΡΤ, αναφέροντας: «Είναι τουλάχιστον προβληματικό να έχουμε υπουργό να σχολιάζει σαν να είναι αρχισυντάκτης και να θέλει να ορίσει τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργήσει ένα μέσο ενημέρωσης».
Κατήγγειλε επίσης ότι: «Είναι στοιχειωδώς προκλητικό η “λίστα Πέτσα” να βαφτίζεται ανάγκη για ενημέρωση την περίοδο της πανδημίας».
Αναφερόμενος στο θέμα των παρακολουθήσεων δημοσιογράφων, σημείωσε: «Μέχρι και σήμερα η κυβέρνηση δεν έχει απαντήσει με ποια κριτήρια διανεμήθηκαν τα χρήματα, ούτε γιατί ο Θανάσης Κουκάκης ήταν υπό παρακολούθηση».
ΠΑΣΟΚ: Δυσπιστία απέναντι σε μια κυβέρνηση των παρακολουθήσεων και του Predator
Με κριτική αποδοχή, αλλά και σαφή επιφύλαξη προσήλθε στη συζήτηση το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, μέσω του εισηγητή του Δημήτρη Μπιάγκη, ο οποίος υπογράμμισε: «Η ενίσχυση των θεσμών της ενημέρωσης είναι, για το ΠΑΣΟΚ, προϋπόθεση δημοκρατικής λειτουργίας».
Ο βουλευτής τόνισε ότι το κόμμα του είναι θετικό σε κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού και ρύθμισης των Μητρώων Τύπου, διατυπώνοντας όμως σαφείς επιφυλάξεις απέναντι σε ρυθμίσεις που, όπως είπε, «γεννούν κινδύνους αποκλεισμών, αδιαφάνειας και αυθαιρεσίας, ιδίως σε ό,τι αφορά στα μικρά και περιφερειακά μέσα».
Ο κ. Μπιάγκης στάθηκε και στο ζήτημα της ελευθεροτυπίας, καταγγέλλοντας: «Η κυβέρνηση έχει διασύρει τη χώρα, θέτοντάς την στην τελευταία θέση της Ευρώπης όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου, σύμφωνα με τους διεθνείς δείκτες».
«Η Ελλάδα υφίσταται διεθνή κριτική για περιστατικά ελέγχου ή στοχοποίησης δημοσιογράφων». Μάλιστα, άσκησε σφοδρή πολιτική κριτική στην κυβέρνηση, λέγοντας: «Το ΠΑΣΟΚ στέκεται με δυσπιστία απέναντι σε μια κυβέρνηση των παρακολουθήσεων και του Predator, που καταφεύγει διαρκώς σε επικοινωνιακά τεχνάσματα για να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη».
Ο εισηγητής του ΠΑΣΟΚ επανέφερε την πάγια θέση του κόμματος για την ανάγκη στήριξης του περιφερειακού Τύπου, σημειώνοντας ότι: «Η κυβέρνηση οφείλει να υλοποιήσει τη δέσμευσή της για τη μονιμοποίηση της υποχρεωτικότητας δημοσίευσης διακηρύξεων στα περιφερειακά μέσα».
Καταλήγοντας, τόνισε ότι το παρόν νομοσχέδιο δεν αγγίζει τις ουσιαστικές παθογένειες του οικοσυστήματος των ΜΜΕ, επισημαίνοντας την ανάγκη για πιο βαθιές θεσμικές τομές.
Πλεύση Ελευθερίας: «Η κυβέρνηση σιωπά για την “Ομάδα Αλήθειας”»
Μετωπική επίθεση στην κυβέρνηση για την αδιαφάνεια και την ανοχή σε κομματικά μέσα παραπληροφόρησης εξαπέλυσε ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Πλεύσης Ελευθερίας, Αλέξανδρος Καζαμίας. Ειδική αναφορά έκανε στην «Ομάδα Αλήθειας», ζητώντας απαντήσεις για τη σχέση της με τη ΝΔ:
«Κατά τον κ. Μαρινάκη, η “Ομάδα Αλήθειας” δεν είναι κομματικό όργανο. Τότε τι είναι; Αν δεν είναι κομματικό, θα έπρεπε να περιλαμβάνεται στο μητρώο μέσων του ηλεκτρονικού Τύπου», σχολίασε δηκτικά.
Ο βουλευτής κατήγγειλε ότι η κυβέρνηση αρνείται να απαντήσει στις σχετικές ερωτήσεις μέσω κοινοβουλευτικού ελέγχου, με τους υπουργούς να δηλώνουν… «αναρμόδιοι».
ΣΥΡΙΖΑ: «Επικοινωνιακός έλεγχος και πλήγμα στη δημοκρατία»
Η ειδική αγορήτρια του ΣΥΡΙΖΑ Πόπη Τσαπανίδου έκανε λόγο για συγκεντρωτικό και θεσμικά επισφαλές νομοσχέδιο, το οποίο –όπως είπε– δεν υπηρετεί τη δημοκρατία αλλά την επικοινωνιακή χειραγώγηση: «Η κυβέρνηση εργαλειοποιεί το νομοθετικό πλαίσιο για να ελέγχει την πληροφορία και την κοινή γνώμη».
Αναφέρθηκε στην χαμηλή θέση της Ελλάδας στις διεθνείς κατατάξεις για την ελευθερία του Τύπου, επικαλούμενη εκθέσεις από την ΕΕ και διεθνείς οργανισμούς, όπως οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα, και σχολίασε: «Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους πιο αδύναμους κρίκους της Ευρώπης σε ζητήματα ενημέρωσης. Αυτό δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από το success story της κυβέρνησης».
Κατήγγειλε επίσης τον ρόλο της ΕΡΤ στην υποβάθμιση μεγάλων κοινωνικών γεγονότων, όπως το συλλαλητήριο για τα Τέμπη, καθώς και την υποτιθέμενη στήριξη στον περιφερειακό Τύπο μέσω… 1.000 ευρώ κρατικής διαφήμισης το 2023.
ΚΚΕ: «Συγκέντρωση του Τύπου σε λίγα χέρια και ελαστικές εργασιακές σχέσεις»
Ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ Ιωάννης Δελής μίλησε για νομοσχέδιο που βαθαίνει τον έλεγχο της ενημέρωσης από λίγους ισχυρούς. Χαρακτήρισε τη νομοθετική παρέμβαση ως συνέχεια του ν. 5005/2022 και υποστήριξε: «Η αντικειμενικότητα της κρατικής τηλεόρασης εξακολουθεί να αναζητείται. Ο ομφάλιος λώρος με την εκάστοτε κυβέρνηση δεν έχει κοπεί».
Αναφέρθηκε στις παρατηρήσεις της ΠΟΕΣΥ και του Συνδέσμου Περιφερειακών Εφημερίδων Ελλάδος, που τονίζουν ότι οι προϋποθέσεις για προσωπικό στα μικρά ΜΜΕ είναι ανεπαρκείς και δεν διασφαλίζουν ούτε την επιβίωση ούτε την ποιότητα ενημέρωσης.
