Σε προεκλογικό «αναβρασμό» βρίσκεται πλέον η χώρα, μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν στις 21 Μαΐου.
Όλα δείχνουν ότι η διάλυση της Βουλής και η δημοσίευση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος θα γίνουν το Σαββατοκύριακο 22-23 Απριλίου ώστε να αποφευχθεί η διάλυση της Βουλής ανήμερα της 21ης Απριλίου, για προφανείς λόγους
Η ανακοίνωση αυτή εκτός από τους κομματικούς μηχανισμούς επηρεάζει και μια σειρά δραστηριοτήτων – από τη λειτουργία της Βουλής μέχρι και τα σχολεία – αλλά και ενεργοποιεί όσους είτε δεν ξέρουν πού ψηφίζουν είτε ως απόδημοι θέλουν να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους.
Η πρώτη εκλογική αναμέτρηση θα διεξαχθεί με τη μέθοδο της απλής αναλογικής, κάτι που μειώνει τις πιθανότητες των κομμάτων να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Ως εκ τούτου, είναι σχεδόν βέβαιο πως θα οδηγηθούμε σε μία δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, που όπως είπε ο πρωθυπουργός θα λάβει χώρα το αργότερο έως τις 2 Ιουλίου, και θα πραγματοποιηθεί με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, το οποίο επανέρχεται και πάλι με νόμο που ψήφισε η Νέα Δημοκρατία.
Τι είναι όμως η απλή αναλογική και ποια η διαφορά της από την ενισχυμένη αναλογική;
Τι είναι η απλή αναλογική
Η απλή αναλογική εφαρμόστηκε στη χώρα μας με τον εκλογικό νόμο 4406/2016, ο οποίος ψηφίστηκε από τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Να σημειωθεί ότι για κάποιους η απλή αναλογική, οδηγεί σε παρατεταμένη ακυβερνησία και για άλλους η απλή αναλογική είναι το πιο δημοκρατικό εκλογικό σύστημα.
Με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής, προκειμένου να υπάρξει πλειοψηφία 151 εδρών δεν απαιτείται μόνο εκλογικό ποσοστό πάνω από 50% για τον σχηματισμό κυβέρνησης, αλλά και κάποιο μικρότερο, ανάλογα με τη μη αντιπροσωπευόμενη ψήφο (ανάλογα το ποσοστό των κομμάτων που έμειναν εκτός Βουλής).
Κύριο χαρακτηριστικό του νόμου 2016 της απλής αναλογικής, είναι ότι σχεδόν απαγορεύει τις μονοκομματικές πλειοψηφίες, χωρίς όμως να σημαίνει ότι το πρώτο κόμμα μπορεί εύκολα να αγνοηθεί στον σχηματισμό κυβέρνησης, ιδίως όταν προηγείται με αξιόλογη απόσταση.
Με την απλή αναλογική καταργείται το «μπόνους» των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα καθώς και ο υπολογισμός των κοινοβουλευτικών εδρών που αντιστοιχούν σε καθένα από τα κόμματα, τα οποία συγκεντρώνουν τουλάχιστον 3% επί των έγκυρων ψήφων.
Πιο συγκεκριμένα, οι έδρες που δικαιούται κάθε εκλογικός σχηματισμός, υπολογίζονται ως εξής: Ποσοστό εκλογών/100x300 (αρ. βουλευτών)=έδρες. Αν για παράδειγμα ένα κόμμα λάβει 30% θα έχει συνολικά 90 έδρες. Σημειωτέον ότι η στρογγυλοποίηση πηγαίνει πάντα προς το προηγούμενο ακέραιο.
Όσες έδρες στο τέλος της κατανομής παραμείνουν αδιάθετες λόγω της στρογγυλοποίησης, πηγαίνουν στους συνδυασμούς με τα μεγαλύτερα υπόλοιπα.
Ενισχυμένη αναλογική στις δεύτερες κάλπες
Τη δεύτερη Κυριακή των εκλογών, θα ισχύσει το εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, που ψήφισε η σημερινή Βουλή.
Με την ενισχυμένη αναλογική, εάν το πρώτο κόμμα, έχει λάβει ποσοστό μεγαλύτερο ή ίσο του 25% των έγκυρων ψηφοδελτίων, τότε λαμβάνει μπόνους 20 έδρες, ενώ οι υπόλοιπες 280 έδρες κατανέμονται αναλογικά μεταξύ των δικαιούμενων εδρών κομμάτων.
Από το 25% και μετά, για κάθε 0,5% το πρώτο κόμμα θα παίρνει επιπλέον μπόνους μία έδρα, ενώ το μάξιμουμ των 50 εδρών θα το λαμβάνει εάν το ποσοστό του είναι στο 40%.
Αυτά ισχύουν και σε περίπτωση συνασπισμού κομμάτων, εφόσον ο μέσος όρος της δύναμης των κομμάτων που τον απαρτίζουν είναι μεγαλύτερος από την δύναμη του αυτοτελούς κόμματος, που συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό εγκύρων ψηφοδελτίων.
Έτσι, ένα κόμμα που θα κινείται κοντά στο 37% θα μπορεί να έχει αυτοδυναμία, σε συνάρτηση και με άλλους παράγοντες, όπως ο αριθμός των κομμάτων που θα εισέλθουν στη Βουλή.
Τι θα συμβεί μετά την πρώτη Κυριακή
Την επομένη της εκλογικής αναμέτρησης, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, θα δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον αρχηγό του πρώτου κόμματος.
Ο κάθε αρχηγός έχει δικαίωμα να κρατήσει την διερευνητική εντολή για τρεις μέρες, συνολικά δηλαδή εννέα ημέρες, με τη δυνατότητα ωστόσο να την παραδώσει ακόμη και την ίδια ημέρα ή και να μη τη λάβει καν.
Εφόσον διαπιστωθεί αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης, τότε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, θα συγκαλέσει σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό την προεδρία της, σε μια ύστατη προσπάθεια σχηματισμού οικουμενικής κυβέρνησης. Μία τέτοια προοπτική θεωρείται επίσης αδύναμη.
Εφόσον λοιπόν δεν συσταθεί κυβέρνηση, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να ορίσει πρωθυπουργό έναν από τους προέδρους των τριών ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας και θα ορκιστεί υπηρεσιακή κυβέρνηση, η οποία θα οδηγήσει τη χώρα στη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής.
Μετά την ορκωμοσία της, θα συνεδριάσει η νέα Βουλή, θα εκλέξει προεδρείο και μετά από μία ημέρα θα εκδοθεί προεδρικό διάταγμα για τη διάλυσή της.
Με βάση το χρονοδιάγραμμα, οι δεύτερες κάλπες θα στηθούν μετά τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, στις 2 ή στις 9 Ιουλίου.
Εάν και εφόσον κάποιο κόμμα συγκεντρώσει αυτοδυναμία, τότε η χώρα αποκτά αμέσως κυβέρνηση. Αν όμως αυτό δεν συμβεί, τότε ξεκινά εκ νέου από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας η διαδικασία των διερευνητικών εκλογών. Το καλό σενάριο σε αυτή την περίπτωση, είναι να υπάρξει η απαραίτητη συνεργασία κομμάτων για να σχηματιστεί κυβέρνηση και ως τα μέσα Ιουλίου να έχει ξεκινήσει το έργο της.
Ποιος θα γίνει υπηρεσιακός πρωθυπουργός – Oι 3 υποψήφιοι
Την επομένη της εκλογικής αναμέτρησης, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, θα δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον αρχηγό του πρώτου κόμματος.
Ωστόσο, σε περίπτωση που δεν προκύψει κυβέρνηση, είτε εκ του αποτελέσματος, είτε από την διαδικασία των διερευνητικών εντολών, τότε τα ηνία του κράτους αναλαμβάνει ένας υπηρεσιακός πρωθυπουργός.
Η υπηρεσιακή κυβέρνηση που θα προκύψει θα έχει ως επικεφαλής έναν δικαστή και θα είναι στα πρότυπα των υπηρεσιακών κυβερνήσεων Παναγιώτη Πικραμμένου και Βασιλικής Θάνου. Συνεπώς ένας από τους προέδρους των τριών Ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας, θα ηγηθεί βάσει συντάγματος, της υπηρεσιακής κυβέρνησης.
Οι 3 υποψήφιοι
Στην ανωτέρω αναφερόμενη περίπτωση, πρωθυπουργός αναλαμβάνει ένας ή μία εκ των τριών Ανωτάτων δικαστών της χώρας, δηλαδή του Αρείου Πάγου, του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Οι τρεις υποψήφιοι πρωθυπουργοί για το μεσοδιάστημα μεταξύ 21 Μαΐου και 2 Ιουλίου, είναι η Μαρία Γεωργίου, πρόεδρος του Αρείου Πάγου που εισήχθη στο σώμα το 1983 και επιλέχθηκε πρόεδρος το 2021, η Ευαγγελία Νίκα, πρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας που εισήχθη στο σώμα 1983 και επιλέχθηκε το 2022 και ο Ιωάννης Σαρμάς που εισήχθη το 1987 και επιλέχθηκε το 2019.
Τι ορίζει το Σύνταγμα
Όλα αυτά τα ορίζει το άρθρο 37 του Συντάγματος, το οποίο δεν θέτει περιορισμούς αρχαιότητας ή άλλες προϋποθέσεις για το ποιος από τους 3 προέδρους θα αναλάβει την ευθύνη της υπηρεσιακής κυβέρνησης. Μάλιστα αυτή η επιλογή ανήκει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όπως σαφώς διατυπώνεται στο άρθρο 37 εδάφιο 3.
Πώς θα μάθετε που ψηφίζετε
Για να δείτε πού ψηφίζετε, μπορείτε να εισέρχεστε στην ειδική ιστοσελίδα του υπουργείου Εσωτερικών «Μάθε πού Ψηφίζεις».
Για να μάθετε που ψηφίζετε πατήστε εδώ.
Αίτηση ετεροδημότη με ένα «κλικ» - Βήμα - βήμα η διαδικασία
Ο ετεροδημότης εγγράφεται στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους υποβάλλοντας ο εκλογέας αίτηση στην ηλεκτρονική εφαρμογή του υπουργείου Εσωτερικών https://aitiseis.eterodimotes.gov.gr.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την χρήση της ηλεκτρονικής εφαρμογής και την υποβολή ηλεκτρονικής αίτησης αποτελεί η κατοχή προσωπικού Αριθμού Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.) από τον εκλογέα και των αντίστοιχων κωδικών που διαθέτει στην εφαρμογή «ΤaxisNet» της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.)
Οι αιτήσεις είναι δυνατό να υποβάλλονται και στους οικείους δήμους και στα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.). Για την υποβολή της αίτησης στους οικείους δήμους οι εκλογείς είναι δυνατό να απευθύνονται μόνο στον δήμο που κατοικούν, ενώ στα Κ.Ε.Π. είναι δυνατό να απευθύνονται όλοι οι εκλογείς ανεξάρτητα από τον δήμο κατοικίας τους.
Αιτήσεις ετεροδημοτών που έχουν υποβληθεί πριν από τη λειτουργία της ηλεκτρονικής εφαρμογής θεωρούνται ενεργείς και έως την πιθανή τροποποίησή τους εκφράζουν την πρόθεση του εκλογέα να ψηφίσει στον τόπο κατοικίας του.
Εκλογείς που ψηφίζουν στον τόπο διαμονής τους ως ετεροδημότες, χάνουν την ιδιότητα του ετεροδημότη εφόσον μεταδημοτεύσουν.
Εκλογείς που υποβάλλουν αιτήσεις εγγραφής σε ειδικούς εκλογικούς ετεροδημοτών μετά την τελευταία πριν από τις εκλογές αναθεώρηση των εκλογικών καταλόγων δεν ψηφίζουν σαν ετεροδημότες.
Πόσες μέρες άδεια δικαιούνται οι εργαζόμενοι σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα
Αναμένεται η σχετική επίσημη ανακοίνωση για την εκλογική άδεια, αναφορικά με τις εκλογές του 2023, ωστόσο δεν πρόκειται να υπάρχουν μεγάλες διαφορές από ότι ίσχυσε, στις εκλογές του 2019.
Οι εργαζόμενοι, με βάση όσα ίσχυσαν στις εκλογές του 2019 δικαιούνται από μία έως και τρείς ημέρες εκλογικής άδειας αναλόγως με το που ψηφίζουν.
Ωστόσο σημειώνεται ότι η εκλογική άδεια δεν συμψηφίζεται με την ετήσια άδεια μετά αποδοχών που δικαιούται ο εργαζόμενος.
Μισθωτοί με πενθήμερη εργασία
Για τους μισθωτούς με πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία, η εκλογική άδεια καθορίζεται όπως παρακάτω:
- Σε όσους μετακινηθούν, για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος σε απόσταση 200-400 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια μιας (1) εργάσιμης ημέρας.
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 401 χιλιομέτρων και άνω, χορηγείται άδεια δύο (2) εργασίμων ημερών, εφόσον κινηθούν εξ ολοκλήρου οδικώς, με βάση υπεύθυνη δήλωσή τους.
- Σε όσους μετακινηθούν σε νησιά, για τα οποία δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, ο αριθμός των ημερών αδείας που χορηγείται θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς ωστόσο η άδεια στις περιπτώσεις αυτές, να υπερβαίνει τις τρεις (3) εργάσιμες ημέρες.
Μισθωτοί με εξαήμερη εργασία
Για τους μισθωτούς με εξαήμερη εβδομαδιαία εργασία, η εκλογική άδεια καθορίζεται όπως παρακάτω:
- Σε όσους μετακινηθούν, για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος σε απόσταση 100 – 200 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια μιας (1) εργάσιμης ημέρας.
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 201-400 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια δύο (2) εργασίμων ημερών.
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 401 χιλιομέτρων και άνω χορηγείται άδεια τριών (3) εργασίμων ημερών, εφόσον κινηθούν εξ ολοκλήρου οδικώς, με βάση υπεύθυνη δήλωσή τους.
- Σε όσους μετακινηθούν σε νησιά, για τα οποία δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, ο αριθμός των ημερών αδείας που χορηγείται θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς ωστόσο η άδεια στις περιπτώσεις αυτές, να υπερβαίνει τις τρεις (3) εργάσιμες ημέρες.
Νωρίτερα θα κλείσουν τα σχολεία
Για δύο ημέρες θα κλείσουν τα σχολεία ενόψει των ενικών εκλογών του 2023.
Από την αναγγελία της εκλογικής περιόδου προκύπτει ότι την Παρασκευή 19 Μαΐου θα κλείσουν όλα τα σχολεία κι αυτά που γίνονται εκλογικά κέντρα για την προετοιμασία του χώρου για τις εθνικές εκλογές της 21ης Μαΐου, ενώ θα παραμείνουν κλειστά και την επομένη των εκλογών, ημέρα Δευτέρα.
Υπενθυμίζεται ότι το 2019, λόγω των ευρωεκλογών και των αυτοδιοικητικών εκλογών της 26ης Μαΐου 2019, τα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης δεν είχαν λειτουργήσει την Παρασκευή, 24 Μαΐου 2019 και τη Δευτέρα 27 Μαΐου 2019.
Μετά τις εθνικές ακολουθούν και οι δημοτικές (ημερομηνίες)
Οι εκλογικές αναμετρήσεις δεν πρόκειται να τελειώσουν με τις εθνικές εκλογές, καθώς το φθινόπωρο ακολουθούν και οι αυτοδιοικητικές εκλογές. Η ημερομηνία διεξαγωγής των δημοτικών εκλογών, σε αντίθεση με των εθνικών, έχει γίνει γνωστή ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο.
Έτσι, η πρώτη κάλπη των δημοτικών εκλογών αναμένεται να στηθεί την Κυριακή 8 Οκτωβρίου 2023.
Στις περιοχές όπου δεν προκύψει εκλογικό αποτέλεσμα από τον πρώτο γύρο, οι κάλπες θα στηθούν ξανά την αμέσως επόμενη Κυριακή, δηλαδή την Κυριακή 15 Οκτωβρίου 2023.
