Μια νέα επιστημονική μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα ρίχνει φως στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος μεταφράζει τις μυρωδιές σε συναισθηματικές αντιδράσεις. Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Molecular Psychiatry, αποκαλύπτουν τη νευρωνική διαδρομή που συνδέει την αίσθηση της όσφρησης με το συναισθηματικό βίωμα – ενισχύοντας τη θεωρία ότι η όσφρηση είναι ίσως η πιο έντονα συναισθηματική από τις αισθήσεις μας.
Οι μυρωδιές δεν αποτελούν απλώς περιβαλλοντικά ερεθίσματα· λειτουργούν ως ισχυροί φορείς μνήμης και συναισθηματικής ανάκλησης. Όπως εξηγεί η Sarah Sniffen, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, ένα οσφρητικό ερέθισμα μπορεί να πυροδοτήσει σχεδόν ακαριαία μια συναισθηματική απόκριση – συχνά ισχυρότερη από αυτή που προκαλεί ένα οπτικό ή ακουστικό ερέθισμα.
Η μυρωδιά ενός φαγητού, ενός αρώματος ή ακόμα κι ενός νοσοκομειακού χώρου μπορεί να ξυπνήσει έντονες αναμνήσεις – είτε θετικές είτε αρνητικές. Αυτό οφείλεται στη στενή σύνδεση μεταξύ της όσφρησης και της αμυγδαλής, της περιοχής του εγκεφάλου που ρυθμίζει τα συναισθήματα.
Για να κατανοήσουν καλύτερα αυτό το φαινόμενο, οι επιστήμονες πειραματίστηκαν με ποντίκια – είδος που διαθέτει παρόμοια νευροχημικά χαρακτηριστικά με τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Παρατηρώντας τις αντιδράσεις των ζώων σε διάφορες οσμές και καταγράφοντας τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους, εντόπισαν δύο τύπους εγκεφαλικών κυττάρων που εμπλέκονται στην αξιολόγηση της μυρωδιάς ως ευχάριστης ή απωθητικής.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά συμπεράσματα ήταν ότι οι ίδιοι τύποι κυττάρων μπορούν να παράγουν είτε θετικά είτε αρνητικά συναισθήματα, ανάλογα με τη θέση τους και τις νευρωνικές τους συνδέσεις. Με απλά λόγια, η ίδια μυρωδιά μπορεί να προκαλέσει διαφορετική συναισθηματική απόκριση σε διαφορετικά άτομα.
Η μελέτη αποκτά ιδιαίτερη σημασία για άτομα με υπερευαισθησία στις μυρωδιές – όπως εκείνοι που ζουν με μετατραυματικό στρες, άγχος ή διαταραχές του αυτιστικού φάσματος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ορισμένες οσμές μπορούν να λειτουργούν ως σοβαροί παράγοντες δυσφορίας και να επηρεάζουν την καθημερινή ζωή.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι, στο μέλλον, τα ευρήματα θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για θεραπευτικές παρεμβάσεις. Η φαρμακευτική στόχευση συγκεκριμένων νευρωνικών μονοπατιών θα μπορούσε να μετριάσει τις αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις ή ακόμη και να επαναφέρει την ευχάριστη εμπειρία μυρωδιών που κάποτε αγαπήθηκαν αλλά πλέον απορρίπτονται – όπως συμβαίνει σε ασθενείς με απώλεια όρεξης εξαιτίας κάποιας πάθησης.
Ο καθηγητής Dan Wesson επισημαίνει ότι τα συναισθήματα καθορίζουν την ποιότητα ζωής μας, και πως η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το περιβάλλον, μέσω της όσφρησης, επηρεάζει την ψυχική μας κατάσταση, μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστικές βελτιώσεις της ευημερίας μας.
Η συγκεκριμένη έρευνα ανοίγει νέους δρόμους για πιο στοχευμένες προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση της αισθητηριακής υπερφόρτωσης, προσφέροντας ελπίδα σε ανθρώπους που δίνουν καθημερινά μάχη με τις έντονες και συχνά επώδυνες αντιδράσεις στις μυρωδιές.
