Τα ακουστικά με τεχνολογία ακύρωσης θορύβου έχουν καθιερωθεί ως βασικό εργαλείο για όσους αναζητούν απομόνωση από τον εξωτερικό ήχο. Παρότι προσφέρουν κορυφαία ποιότητα ακρόασης, νέα επιστημονικά στοιχεία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανές επιπτώσεις στον εγκέφαλο από τη μακροχρόνια χρήση τους.
Ποιοι είναι οι άμεσοι κίνδυνοι;
Η Mayo Clinic προειδοποιεί ότι η παρατεταμένη έκθεση σε ήχους υψηλής έντασης — άνω των 85 ντεσιμπέλ — μέσω ακουστικών μπορεί να προκαλέσει μόνιμη απώλεια ακοής. Η σύσταση είναι να χρησιμοποιούνται σε μέτρια ένταση (έως το 60% της μέγιστης) και με τακτικά διαλείμματα. Ωστόσο, η ανησυχία των ειδικών δεν περιορίζεται στην ακοή, αλλά εστιάζει πλέον και στον εγκέφαλο.
Τι είναι η Διαταραχή Επεξεργασίας Ακουστικών Ερεθισμάτων (APD);
Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα του BBC, βασισμένα σε δεδομένα του NHS, αυξάνονται τα περιστατικά νέων ενηλίκων που εμφανίζουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά της απώλειας ακοής. Παρότι οι εξετάσεις δείχνουν φυσιολογική ακουστική λειτουργία, το πρόβλημα εντοπίζεται αλλού: στον τρόπο που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τους ήχους. Πρόκειται για τη Διαταραχή Επεξεργασίας Ακουστικών Ερεθισμάτων (Auditory Processing Disorder – APD), μια νευρολογική δυσλειτουργία που σχετίζεται με την ερμηνεία των ηχητικών ερεθισμάτων.
Τι είναι η APD και πώς επηρεάζει την καθημερινότητα;
Η APD είναι μια νευρολογική διαταραχή που δυσκολεύει τον εγκέφαλο να αναγνωρίσει και να επεξεργαστεί σωστά τους ήχους. Τα άτομα με APD:
- Δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν συνομιλίες σε θορυβώδη περιβάλλοντα.
- Χρειάζονται συχνά επαναλήψεις για να κατανοήσουν τι τους λένε.
- Έχουν πρόβλημα στην κατανόηση προφορικών οδηγιών.
- Παρουσιάζουν δυσκολίες στην εκμάθηση νέων γλωσσών ή στη μουσική ακρόαση.
Ο νευρολόγος Martin Kutscher επισημαίνει ότι «ο εγκέφαλος χάνει την ικανότητα να μεταφράζει τα ηχητικά ερεθίσματα σε νόημα όταν δεν εκπαιδεύεται με φυσικούς ήχους».
Γιατί επηρεάζονται περισσότερο οι νέοι;
Παραδοσιακά, η APD σχετιζόταν με παιδικούς παράγοντες (π.χ. χαμηλό βάρος γέννησης, ωτίτιδες, μηνιγγίτιδα). Όμως, η αυξανόμενη εμφάνισή της σε νεαρούς ενήλικες προβληματίζει τους επιστήμονες.
Η Claire Benton, αντιπρόεδρος της British Academy of Audiology, εξηγεί ότι η συνεχής χρήση ακουστικών με ακύρωση θορύβου δημιουργεί ένα «τεχνητό ηχητικό περιβάλλον», με αποτέλεσμα ο εγκέφαλος να ατροφεί στη φυσιολογική του ικανότητα να φιλτράρει και να επεξεργάζεται ήχους.
Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της απομόνωσης από το περιβάλλον
Ο καθηγητής David McAlpine του Macquarie University Hearing, επισημαίνει ότι η υπερβολική απομόνωση οδηγεί σε υπεραντίδραση του εγκεφάλου στους ήχους, προκαλώντας ευαισθησία και «απώλεια ακρόασης» όχι λόγω αυτιού, αλλά λόγω εγκεφαλικής δυσλειτουργίας. «Ακόμα κι αν αλλάξετε συνήθειες, ο εγκέφαλος δεν επανέρχεται πάντα στην προηγούμενη κατάσταση», προειδοποιεί.
Μεγαλύτερη ανησυχία για παιδιά και εφήβους
Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τους ανήλικους χρήστες. Οι εγκεφαλικές δομές επεξεργασίας ήχου ολοκληρώνονται προς το τέλος της εφηβείας. Η συνεχής χρήση ακουστικών με ακύρωση θορύβου σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τη φυσική εξέλιξη των δεξιοτήτων ακρόασης.
Υπάρχει λύση ή πρόληψη;
Η APD δεν θεραπεύεται, αλλά μπορεί να διαχειριστεί με απλές στρατηγικές:
- Επιλογή καθαρών και ήσυχων περιβαλλόντων για επικοινωνία.
- Χρήση γραπτών οδηγιών ή σημειώσεων.
- Προσέγγιση συνομιλητών για πιο αργή και καθαρή ομιλία.
- Συνεργασία με λογοθεραπευτές για ενίσχυση της ακουστικής κατανόησης.
Συμπερασματικά
Η χρήση ακουστικών με ακύρωση θορύβου δεν είναι από μόνη της επικίνδυνη. Ωστόσο, η υπερβολική εξάρτηση από αυτά και η διαρκής απομόνωση από τους φυσικούς ήχους μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την εγκεφαλική λειτουργία, ιδιαίτερα σε νεαρές ηλικίες. Η ισορροπία είναι το κλειδί: χρησιμοποιούμε τα ακουστικά υπεύθυνα, διατηρώντας επαφή με τον πραγματικό ήχο του κόσμου γύρω μας.
