Ο καφές δεν είναι μόνο το αγαπημένο πρωινό ρόφημα εκατομμυρίων ανθρώπων, αλλά και ένα απροσδόκητο «όπλο» κατά της κυτταρικής γήρανσης, όπως δείχνουν νέα επιστημονικά δεδομένα. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και το Ινστιτούτο Francis Crick εντόπισαν τον τρόπο με τον οποίο η καφεΐνη, βασικό συστατικό του καφέ, επηρεάζει θετικά τη μακροζωία σε κυτταρικό επίπεδο.
Η καφεΐνη ως σύμμαχος της μακροζωίας
Εδώ και χρόνια, η καφεΐνη έχει συνδεθεί με τη μείωση του κινδύνου για ασθένειες που σχετίζονται με τη γήρανση. Ωστόσο, μέχρι πρότινος δεν ήταν σαφές με ποιον τρόπο αυτή επιδρά στις ίδιες τις κυτταρικές δομές. Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Microbial Cell, φωτίζει αυτό το πεδίο, βασισμένη σε πειράματα που πραγματοποιήθηκαν σε ζιθοσχίζοσακχαρομύκητες (fission yeast) – έναν μονοκύτταρο οργανισμό με αξιοσημείωτες ομοιότητες με τα ανθρώπινα κύτταρα.
Από τον TOR στο ΑΜΡΚ: Η άγνωστη διαδρομή της καφεΐνης
Παλιότερες έρευνες είχαν δείξει ότι η καφεΐνη επηρεάζει τον βιολογικό μηχανισμό TOR (Target of Rapamycin), έναν ρυθμιστή της κυτταρικής ανάπτυξης. Όμως η νέα μελέτη ανατρέπει αυτή την υπόθεση. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως η καφεΐνη δρα κυρίως μέσω της ενεργοποίησης του ενζύμου AMPK (AMP-activated protein kinase), ενός κυτταρικού "αισθητήρα" που ενεργοποιείται σε συνθήκες ενεργειακής ανεπάρκειας και βοηθά τα κύτταρα να επιβιώσουν υπό πίεση.
Όπως εξηγεί ο δρ Χαράλαμπος Ράλλης, μέλος της ερευνητικής ομάδας, η καφεΐνη συμβάλλει στην ενεργοποίηση του AMPK, ενισχύοντας μηχανισμούς επισκευής του DNA, προστασίας από οξειδωτικό στρες και ρύθμισης της κυτταρικής ανάπτυξης — διαδικασίες στενά συνδεδεμένες με το φαινόμενο της γήρανσης.
Το κοινό μονοπάτι με τη μετφορμίνη
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι η AMPK αποτελεί στόχο και της μετφορμίνης, ενός γνωστού φαρμάκου για τον διαβήτη τύπου 2, το οποίο τα τελευταία χρόνια μελετάται για πιθανή αντιγηραντική δράση. Όπως η ραπαμυκίνη, έτσι και η μετφορμίνη φαίνεται να ενισχύει τη λειτουργική απόδοση των κυττάρων καθώς αυτά γερνούν.
Νέοι δρόμοι για την αντιγήρανση
Η δρ Δέσποινα Σταματάκη, από το Ινστιτούτο Francis Crick, σημειώνει ότι τα αποτελέσματα της μελέτης ανοίγουν νέες προοπτικές στην κατανόηση και ενδεχομένως στην επιβράδυνση της γήρανσης. Η δράση της καφεΐνης αποδεικνύεται πολύπλευρη, δίνοντας ελπίδες για μελλοντικές εφαρμογές είτε μέσω της διατροφής είτε μέσω της ανάπτυξης εξειδικευμένων συμπληρωμάτων και φαρμακευτικών θεραπειών.
