Σε καθεστώς υπολογισμών βρίσκονται ιδιοκτήτες ακινήτων και κατασκευαστές μετά τις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού για τη στεγαστική πολιτική. Το βασικό ερώτημα είναι σαφές: συμφέρει ή όχι η αποδοχή των ισχυρών οικονομικών κινήτρων που προσφέρονται, με αντάλλαγμα τη διάθεση κατοικιών στη μακροχρόνια ενοικίαση;
Για τους ιδιοκτήτες κλειστών ακινήτων, το κράτος ανοίγει ένα γενναίο πρόγραμμα επιδότησης –και όχι δανειοδότησης– που μπορεί να φτάσει τα 300 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, με ανώτατο όριο τα 36.000 ευρώ ανά ακίνητο, καθώς τίθεται πλαφόν επιφάνειας στα 120 τ.μ. Για τους κατασκευαστές, το κίνητρο είναι ακόμη πιο φιλόδοξο: δυνατότητα ανέγερσης ή μετατροπής πολυκατοικιών αποκλειστικά για μακροχρόνια ενοικίαση, με πλήρη φοροαπαλλαγή των μισθωμάτων για μία δεκαετία.
Το κρίσιμο «μυστικό» των μέτρων κρύβεται στους περιορισμούς των ενοικίων. Στο πρόγραμμα ανακαίνισης κλειστών κατοικιών δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί ανώτατα όρια μισθωμάτων, στοιχείο που αναμένεται με ενδιαφέρον από την αγορά. Αντίθετα, για τα ακίνητα που θα ανεγερθούν από κατασκευαστές, το ενοίκιο θα καθορίζεται «με κεντρικό τρόπο», μια πρόβλεψη που θα κρίνει στην πράξη αν το μέτρο θα αποδειχθεί ελκυστικό ή αποτρεπτικό.
Το πρόγραμμα ανακαίνισης των κλειστών κατοικιών
Η πρώτη και πιο άμεση παρέμβαση είναι το πρόγραμμα ανακαίνισης κλειστών κατοικιών, συνολικού προϋπολογισμού 400 εκατ. ευρώ. Το κράτος καλύπτει έως και το 90% της δαπάνης αναβάθμισης, με στόχο να επιστρέψουν στην αγορά χιλιάδες παλαιά διαμερίσματα που παραμένουν ανενεργά, υπό την προϋπόθεση ότι θα διατεθούν για μακροχρόνια μίσθωση.
Το εισοδηματικό όριο των δικαιούχων ορίζεται στις 35.000 ευρώ για ζευγάρι, με προσαύξηση 5.000 ευρώ για κάθε παιδί, γεγονός που δείχνει ότι το μέτρο απευθύνεται κυρίως στη μεσαία τάξη. Ωστόσο, πολλά ερωτήματα παραμένουν ανοιχτά: θα τεθούν επιπλέον κριτήρια πέραν του εισοδήματος και της επιφάνειας; Θα απαιτείται, για παράδειγμα, ο ιδιοκτήτης να κατέχει τουλάχιστον το 50% της πλήρους κυριότητας; Και κυρίως, θα επαρκούν οι επιδοτήσεις σε μια αγορά με αυξημένο κόστος οικοδομικών υλικών και εργασιών;
Επιστροφή δύο ενοικίων και στέγη για δημόσιους υπαλλήλους
Η δεύτερη παρέμβαση αφορά την επιστροφή δύο ενοικίων ετησίως σε περίπου 50.000 εκπαιδευτικούς, νοσηλευτές και γιατρούς που υπηρετούν εκτός Αττικής και Θεσσαλονίκης. Η ενίσχυση θα χορηγείται ανεξαρτήτως εισοδήματος και στοχεύει στην άρση ενός βασικού αντικινήτρου για τη στελέχωση κρίσιμων δημόσιων υπηρεσιών στην περιφέρεια.
Τρίτη παρέμβαση είναι τα τοπικά σχέδια αναβάθμισης δημοτικών και κρατικών κτιρίων σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές, ώστε να μετατραπούν σε κατοικίες για δημοσίους υπαλλήλους. Η αξιοποίηση αδρανών ακινήτων του Δημοσίου επιχειρεί να προσφέρει πιο μόνιμες λύσεις στέγασης και να περιορίσει τη λογική των επιδομάτων.
Περιορισμοί στις βραχυχρόνιες μισθώσεις και νέα κίνητρα για κατασκευαστές
Η τέταρτη παρέμβαση αφορά τη σκλήρυνση του πλαισίου για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Οι περιορισμοί επεκτείνονται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, ενώ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη κάθε ακίνητο που μεταβιβάζεται θα διαγράφεται αυτόματα από το Μητρώο Βραχυχρόνιας Διαμονής, με στόχο την επιστροφή κατοικιών στη μακροχρόνια αγορά.
Παράλληλα, εισάγεται νέο πλαίσιο κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις στην προσιτή στέγη. Οι κατασκευαστικές εταιρείες θα μπορούν να αναπτύσσουν ακίνητα αποκλειστικά για ενοικίαση διάρκειας τουλάχιστον 10 ετών, με πλήρη φοροαπαλλαγή των μισθωμάτων. Το ανώτατο ύψος του ενοικίου θα καθορίζεται κεντρικά, με το βασικό κριτήριο να είναι η ετήσια απόδοση της επένδυσης σε σχέση με το φορολογικό όφελος.
Το ευρωπαϊκό πλαίσιο και το μεγάλο στοίχημα
Το πακέτο μέτρων εντάσσεται στο ευρύτερο ευρωπαϊκό σχέδιο για την προσιτή στέγη, με έμφαση στη μόνιμη αύξηση της προσφοράς κατοικιών και στον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Κοινός παρονομαστής των παρεμβάσεων είναι η μετατόπιση από τις αποσπασματικές επιδοτήσεις προς δομικές αλλαγές στην αγορά κατοικίας.
Η μεγάλη δοκιμασία, ωστόσο, παραμένει μία: αν τα κίνητρα αποδειχθούν αρκετά ισχυρά ώστε να πείσουν ιδιοκτήτες και κατασκευαστές να «ανοίξουν» ακίνητα και να επενδύσουν στη μακροχρόνια ενοικίαση.
