Με παροχές συνολικού ύψους 1,5 δισ. ευρώ αναμένεται να παρουσιαστεί το φετινό πακέτο μέτρων στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, με στόχο τη φορολογική ελάφρυνση της μεσαίας τάξης και την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος μισθωτών και συνταξιούχων. Στο σχέδιο περιλαμβάνονται επίσης παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης και του δημογραφικού προβλήματος.
Σύμφωνα με στελέχη του οικονομικού επιτελείου, το ύψος του πακέτου έχει ήδη «κλειδώσει». Τυχόν επιπλέον δημοσιονομικός χώρος θα αξιολογηθεί τον Απρίλιο του 2026, με την κυβέρνηση να σχεδιάζει, εφόσον υπάρξουν θετικά δεδομένα, τη διανομή του πλεονάσματος στους πολίτες στα τέλη της άνοιξης.
Η λίστα μέτρων που εξετάζεται περιλαμβάνει 30 έως 40 παρεμβάσεις διαφορετικού δημοσιονομικού βάρους, με επίκεντρο τις φοροελαφρύνσεις και την ενίσχυση εισοδημάτων. Παράλληλα, θα παρουσιαστεί ολοκληρωμένο πλέγμα πολιτικών για το στεγαστικό και το δημογραφικό.
Οι τελικές αποφάσεις για τις παροχές που θα ανακοινώσει ο πρωθυπουργός θα ληφθούν μετά τον Δεκαπενταύγουστο. Όλα τα μέτρα θα ενταχθούν στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού 2026, που θα κατατεθεί στις 6 Οκτωβρίου, συνοδευόμενο από τις πρώτες εκτιμήσεις για τα βασικά δημοσιονομικά μεγέθη. Στόχος της κυβέρνησης είναι η διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος άνω του 2,4% του ΑΕΠ για την επόμενη τετραετία, ανάπτυξη 2,3% ετησίως και μείωση του δημόσιου χρέους κάτω από το 140% του ΑΕΠ έως το 2027.
Παρεμβάσεις στη φορολογία
Ο κεντρικός σχεδιασμός προβλέπει ότι οι φοροελαφρύνσεις θα πραγματοποιηθούν σε δύο δόσεις, αρχής γενομένης από τα μέτρα που θα ενεργοποιηθούν το 2026, ενώ εν συνεχεία θα υπάρξει ένας νέος γύρος το 2027. Ειδικότερα σχεδιάζεται:
1. Νέα κλίμακα στη φορολογία εισοδήματος με μειωμένους συντελεστές
Η κυβέρνηση εξετάζει σημαντική μείωση του φορολογικού συντελεστή για το κλιμάκιο εισοδημάτων από 10.001 έως 20.000 ευρώ, από το σημερινό 22% στο 18% ή ακόμη και στο 15%.
- Σενάριο μείωσης στο 18%: Για εισόδημα 20.000 ευρώ, ο συνολικός φόρος (με συντελεστή 9% στα πρώτα 10.000 ευρώ) θα υποχωρήσει στα 2.700 ευρώ, από 3.100 ευρώ σήμερα. Αυτό μεταφράζεται σε ετήσια ελάφρυνση 400 ευρώ ή περίπου 33 ευρώ επιπλέον τον μήνα.
- Σενάριο μείωσης στο 15%: Ο φόρος θα περιοριστεί στα 2.400 ευρώ, δηλαδή 700 ευρώ λιγότερα ετησίως και αύξηση καθαρών αποδοχών κατά περίπου 50 ευρώ τον μήνα, για εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα με 14 μισθούς.
Παράλληλα, σχεδιάζεται «σπάσιμο» των υφιστάμενων κλιμακίων και εισαγωγή ενδιάμεσων συντελεστών για εισοδήματα από 20.000 έως 40.000 ευρώ. Στόχος είναι η αναλογική κατανομή της ελάφρυνσης, ώστε τα χαμηλότερα εισοδήματα (π.χ. 25.000 ευρώ) να ωφεληθούν περισσότερο και τα υψηλότερα (π.χ. 40.000 ευρώ) λιγότερο.
Στο ίδιο πλαίσιο μέτρων, εξετάζεται η αύξηση του ορίου εισοδήματος πάνω από το οποίο επιβάλλεται ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής 44%. Σήμερα, ο συντελεστής αυτός εφαρμόζεται για το τμήμα του εισοδήματος που υπερβαίνει τις 40.000 ευρώ, ωστόσο ο πήχης αναμένεται να ανέβει στις 45.000 ή ακόμη και στις 50.000 ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι η μεταρρύθμιση του 2020 στη φορολογική κλίμακα, με την καθιέρωση συντελεστή 9% για τα πρώτα 10.000 ευρώ, ευνόησε κυρίως ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, οι οποίοι κέρδισαν ετησίως περίπου 1.300 ευρώ. Αντίθετα, οι φορολογούμενοι με εισοδήματα 20.000-50.000 ευρώ είδαν μια οριακή ελάφρυνση μόλις 17 ευρώ.
2. Έξτρα φοροελαφρύνσεις για οικογένειες με παιδιά
Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, το 2024 η φορολογική επιβάρυνση για τις οικογένειες με δύο παιδιά φτάνει το 37,3% του μέσου ακαθάριστου μισθού ενός εργαζόμενου. Σε αυτό το πλαίσιο, εξετάζονται νέες προτάσεις που στοχεύουν να δώσουν σημαντική ανάσα στις ελληνικές οικογένειες.
Μεταξύ των μέτρων που βρίσκονται στο τραπέζι είναι η αναπροσαρμογή του αφορολόγητου ορίου ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών, η οποία θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη έκπτωση φόρου για τους γονείς. Επιπλέον, προτείνονται φοροαπαλλαγές συνδεδεμένες με πακέτα υγείας, καθώς και αυξημένες εκπτώσεις για παροχές που παρέχουν οι εργοδότες σε εργαζόμενους που γίνονται γονείς.
Υπενθυμίζεται πως από το 2024 ισχύει ήδη αυξημένο αφορολόγητο για οικογένειες με παιδιά: η έκπτωση φόρου αυξήθηκε κατά 1.000 ευρώ για κάθε κατηγορία, διαμορφώνοντας τα όρια ως εξής:
- Από 9.000 σε 10.000 ευρώ για οικογένειες με ένα παιδί
- Από 10.000 σε 11.000 ευρώ για δύο παιδιά
- Από 11.000 σε 12.000 ευρώ για τρία παιδιά
Ωφελούμενοι είναι περίπου 1,34 εκατομμύρια φορολογούμενοι, που αντιστοιχούν σε πάνω από 4 εκατομμύρια μέλη οικογενειών με εξαρτώμενα τέκνα.
3. Προσθήκη ενός νέου συντελεστή 15% στην κλίμακα φορολογίας των εισοδημάτων από ενοίκια
Σήμερα το ετήσιο καθαρό φορολογητέο εισόδημα από ενοίκια φορολογείται αυτοτελώς από το πρώτο ευρώ βάσει κλίμακας στην οποία ισχύουν συντελεστές 15%-45%.
Συγκεκριμένα, εφαρμόζονται συντελεστές:
- 15% για τα πρώτα 12.000 ευρώ του εισοδήματος,
- 35% για το τμήμα του εισοδήματος από 12.001 έως 35.000 ευρώ,
- 45% για το τμήμα του εισοδήματος πάνω από 35.000 ευρώ.
Προκειμένου να περιοριστεί η μεγάλη ψαλίδα ανάμεσα στην πρώτη και δεύτερη κλίμακα, θα προστεθεί ένας νέος συντελεστής 15%. Η μείωση αυτή θα περιορίσει την επιβάρυνση για όσους έχουν εισοδήματα από ακίνητα που υπερβαίνουν τις 12.000 ευρώ. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, τα εισοδήματα από ενοίκια ξεπερνούν τα 8,5 δισ. ευρώ ετησίως, με επτά στους δέκα φορολογουμένους να δηλώνουν έως 5.000 ευρώ, δηλαδή το 87% των ιδιοκτητών δηλώνει κάτω από 10.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα από ακίνητα.
4. Φοροελαφρύνσεις με μείωση και σταδιακή κατάργηση των τεκμηρίων διαβίωσης
Στον νέο κύκλο φοροελαφρύνσεων που ξεκινά από το 2026, προβλέπεται κούρεμα 30% στα τεκμήρια διαβίωσης, με στόχο την σταδιακή κατάργησή τους τα επόμενα χρόνια. Η κίνηση αυτή στοχεύει στην εξάλειψη των στρεβλώσεων και στην πιο δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών.
Παράλληλα, εξετάζονται αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των δαπανών που αφορούν στη συντήρηση κατοικιών και Ι.Χ. Αυτές περιλαμβάνουν και την επανεξέταση του ελάχιστου κόστους, το οποίο σήμερα ορίζεται στα 3.000 ευρώ για άγαμους και 5.000 ευρώ για έγγαμους ή όσους έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης.
5. Κατάργηση της προσωπικής διαφοράς για τους συνταξιούχους από το 2026
Η πλήρης κατάργηση της προσωπικής διαφοράς που θα ισχύσει από το 2026 θα δώσει αναδρομικά αυξήσεις σε 670.000 συνταξιούχους, οι οποίοι την τελευταία τριετία δεν είδαν κανένα όφελος από τις αυξήσεις των συντάξεων. Συγκεκριμένα, οι αυξήσεις 7,75% το 2023, 3% το 2024 και 2,4% το 2025 εφαρμόστηκαν μόνο σε όσους δεν είχαν προσωπική διαφορά, αφήνοντας εκτός τους υπόλοιπους.
Αν το ισχύον καθεστώς παρέμενε, πολλοί συνταξιούχοι θα παρέμεναν χωρίς αυξήσεις για ακόμα πέντε έως δέκα χρόνια. Με την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς, όμως, από το 2026 και μετά, οι δικαιούχοι θα αρχίσουν να λαμβάνουν τακτικές αυξήσεις από το 2027.
Παρεμβάσεις για τη στέγη: Στρατηγικός σχεδιασμός αντιμετώπισης της κρίσης
Το πρόβλημα της στέγασης έχει λάβει δραματικές διαστάσεις, καθώς τουλάχιστον το 30% του εισοδήματος του μέσου νοικοκυριού κατευθύνεται σε έξοδα στέγασης — ποσοστό που είναι από τα υψηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ΟΟΣΑ. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται τα ακόλουθα μέτρα:
- Χρηματοδότηση από κοινοτικά κονδύλια: Η Κομισιόν θα δώσει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να ενισχύσουν τις επενδύσεις τους στη στεγαστική αγορά με 100% χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένης προκαταβολής 30% του προϋπολογισμού. Αυτό θα διπλασιάσει τις ήδη προγραμματισμένες επενδύσεις και θα αυξήσει τους πόρους που διατίθενται σε όλη την Ευρώπη για προσιτή στέγη. Οι πόροι θα χρησιμοποιηθούν για τη χορήγηση επισκευαστικών δανείων και την αύξηση της διαθεσιμότητας ακινήτων στην αγορά.
- Αντικίνητρα για αδρανή ακίνητα: Εξετάζονται μέτρα κατά των ιδιοκτητών που κρατούν τα ακίνητά τους κλειστά, ώστε να ενισχυθεί η διαθεσιμότητα κατοικιών.
- Παρεμβάσεις στις βραχυχρόνιες μισθώσεις: Διατηρείται η απαγόρευση νέων καταχωρίσεων Airbnb στο κέντρο της Αθήνας μετά το 2025, ενώ προβλέπεται επέκταση των περιορισμών και σε άλλες περιοχές με έντονη επιβάρυνση και περιορισμένη προσφορά κατοικιών προς ενοικίαση.
- Αύξηση επιδόματος στέγασης: Θα ενισχυθεί το επίδομα προς τους πιο ευάλωτους πολίτες, παράλληλα με αυστηροποίηση των εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων.
- Αξιοποίηση ακινήτων τραπεζών και servicers: Στόχος είναι η ρύθμιση δανείων και η διοχέτευση αυτών των ακινήτων στην αγορά, αντί της εκποίησής τους μέσω πλειστηριασμών, ώστε να αυξηθεί η προσφορά και να ασκηθεί πίεση στις τιμές. Αναζητείται μια συστημική λύση για το ζήτημα αυτό.
- Επέκταση μηδενικού ΦΠΑ: Προωθείται η επέκταση του μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ στα νεόδμητα ακίνητα, που λήγει κανονικά στο τέλος του 2025, και θα συνεχιστεί το 2026.
- Φορολογικά κίνητρα για επιχειρήσεις: Θα δοθούν φορολογικά μπόνους σε επιχειρήσεις που προσφέρουν στεγαστικό βοήθημα στους εργαζομένους τους με προαιρετικό χαρακτήρα.
Μέτρα για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει έντονες δημογραφικές προκλήσεις, όπως επιβεβαιώνεται από μελέτες και εκθέσεις εγχώριων και διεθνών φορέων, όπως η ΕΛΣΤΑΤ, η Τράπεζα της Ελλάδος, ο ΟΟΣΑ και το ΔΝΤ. Οι γεννήσεις παρουσιάζουν διαρκή πτώση, με τις εκτιμήσεις για το 2024 να προβλέπουν λιγότερες από 70.000 νέες γεννήσεις, ενώ παράλληλα αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων άνω των 65 ετών.
Τα δημογραφικά δεδομένα δείχνουν ότι μέχρι το 2070 η Ελλάδα θα μετατραπεί σε μια συρρικνωμένη χώρα με πληθυσμό που θα κυριαρχείται από ηλικιωμένους, με την πολυπληθέστερη ομάδα να είναι οι γυναίκες άνω των 90 ετών.
Στην κυβέρνηση ετοιμάζεται νέο πακέτο μέτρων για την αναστροφή αυτής της τάσης. Μέχρι στιγμής, έχει αποφασιστεί η αύξηση των επιδομάτων για τα τέκνα, συνοδευόμενη από αυστηρότερα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια. Παράλληλα, αναζητούνται κίνητρα με περιορισμένο δημοσιονομικό κόστος που θα στηρίξουν τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες.
